به نام خدا، سلامی از سر ارادت به تمامی ساکنین و رهگذران این محله ی با صفا.
حدودا یک ماهی است که این مطلب را برای عنوان در جمع شما عزیزان در ذهن خود دارم، یادتون هست، زمانی که صحبت از تبریک به مدیر عزیز محله به مناسبت تولد یک سالگی دختر دادششون ریحانه خانم بود، بعضی از دوستان در کامنت ها این چنین میگفتند که شاید زمانی که ریحانه خانم بزرگ بشه و به این سایت سر بزنه، دیگر اثری از نابینایی نباشه و همه ی ما بینا شده باشیم و همه چیز را ببینیم.
این بهانه ای شد تا بنده تصورم و فکر و نظری که در زمینه ی دیدن دارم با شما عزیزان در میان گذاشته و نظر شما را جویا شوم.
به نظر این حقیر همه ی نابینا های مطلق هم می بینند چه برسد به کم بینا ها و نیمه بینا ها. البته من بر خلاف عوام نمیخواهم صحبت از چشم دل و این حرفها بکنم که حد اقل درباره ی خودم میتوانم بگویم که اگر چشم دل داشتم حال و روزم به از این بود. اجازه بدهید مساله را واضح تر بیان کنم. حدود 20 سال پیش در برنامه ی رادیویی گفتگو که با نخبگان ایرانی مصاحبه میکرد، از یک پروفسور ایرانی که نامش را به یاد ندارم و در زمینه ی زبان و تکلم تحقیقات زیادی کرده بود شنیدم که میگفت: اگر زبان یک انسان را قطع کنند، او هنوز هم قدرت تکلم دارد چون میتواند به طرق دیگر مانند نوشتن و اشاره منظورش را به دیگران بفهماند، ایشان حتی پا را از این فراتر گذاشته بود و میگفت به نظر من زبان یک عضو نیست، بلکه عبارت است از: انتقال افکار و مقاصد یک فرد به اطرافیانش، حتی کسی که زبانش را قطع می کنند باز هم زبان دارد.
خوب بر گردیم سر اصل مطلب، به نظر شما اگر چشم کسی نبیند، میتوان به معنای واقعی گفت که او نمی بیند؟ آیا دیدن فقط به وسیله ی چشم امکان پذیر است؟
تصور این حقیر این است که دیدن عبارت است از ساخت تصاویر ذهنی برای درک اطراف. بلکه ساخت تصویر ذهنی برای درک اشیائ، افراد، محیط و…
چشم ساده ترین وسیله برای ساختن این تصویر است، اما حالا که چشم کار نمیکند، آیا آن تصاویر ذهنی ساخته نمیشوند؟ مطمئناً پاسخ همه این است که این تصاویر ذهنی حتی بدون چشم هم ساخته میشوند. اگر تصویری از اتاق، خانه، مدرسه، دانشگاه، محل کار و… در ذهن یک فرد نابینا ساخته نشود، با کدامین نقشه و تصویر همه ی آن محیطها را طی میکند؟ خوب، پس چشم در فرایند دیدن نقش یک ابزار را ایفا میکند، در واقع ساده ترین و دم دست ترین ابزار برای فرایند دیدن ابزار ورودی چشم است.
حالا که این ابزار ما معیوب است یا برای بعضی مثل من کاملا از کار افتاده است، از حواس دیگر برای ساختن تصاویر ذهنی استفاده میکنیم و به عبارت بهتر با حواس دیگر می بینیم. صد البته که جایگزینی ابزارهای دیگر ممکن است که با مشکلاتی همراه باشد ولی به نظر بنده همه ی نابینا ها می بینند. من به بیناهایی که از من سوال میکنند: “سختت نیست که نمیبینی، یا تو که نمی بینی چرا میگی فلان چیز را دیدم؟” این گونه پاسخ میدهم که دیدن یک فرایند و یا یک حس است و چشم ساده ترین ابزار برای انجام این فرایند یا ارضا این حس. من با ابزارهای دیگری که در اختیار دارم می بینم. به آنها می گویم که فرض کنید در حال کار با رایانه هستید، ماوس شما خراب میشود، شما می توانید با استفاده از صفحه کلید کارتان را ادامه دهید ولی با سختی بیشتر و سرعتی کمتر، مگر نه؟ و آنها همیشه این پاسخ را می پذیرند و تا کنون اعتراضی به این پاسخ خود نشنیده ام.
در پایان با ذکر یک تجربه بحث را خاتمه میدهم و منتظر نظرات شما عزیزان هستم، چند سال پیش یکی از خانم های فامیل که من مثل خواهر کوچکترم با او راحت هستم، به من گفت تو که مرا نمی بینی، ولی میگی میبینم، آیا میتونی مشخصات فیزیکی مرا شرح بدهی؟ من گفتم تا حالا این قدر روی تو تمرکز نکرده ام ولی چون خودت خواستی، از الآن 10 دقیقه به من وقت بده، همینطور حرفهای عادی که میزنیم من تصویر تو را در ذهنم تجسم میکنم و بعد از 10 دقیقه بهت میگم. خدا وکیلی هرکدام درست بود یا نبود به من بگو تا خودم هم متوجه بشم که تشخیصم تا چه اندازه درست بوده؟
حدود 10 دقیقه ای گذشت و کمی از این در و آن در گفتیم بعد من شروع کردم تمام تصویری را که از او در ذهنم ساخته بودم از قد و جثه گرفته تا صورت و چشم و ابرو و بینی برایش شرح دادم و او متحیر از تشخیص من همه را تایید کرد، البته من در جمع همکاران هم از این امتحانات داده و در اکثر قریب به اتفاق آن قبول شده ام.
از این که برای خواندن این مطلب وقت گذاشتید ممنونم. با نظراتتون خوشحالم کنید. یا علی.