* امروزه برای بسیاری از بیماران که امیدی به درمانهای رایج ندارند، درمان با سلولهای بنیادی بارقه ای از امید ایجاد کرده است. برای آشنایی با دستاوردهای این علم گفتگویی با دکتر ناصر اقدمی، رئیس بخش سلول درمانی پژوهشکده رویان انجام داده ایم که در زیر میخوانید: لطفاً در ابتدا تعریفی از سلول درمانی داشته باشید؟ در بسیاری از بیماریها مانند سکته، سوختگیها یا تصادفات ممکن است سلولهای یک اندام از بین بروند و بدن را دچار مشکل کند. مدتها این معما حل نشده بود که چگونه میتوان این سلولها را تولید کرد. ما به سلولی نیاز داشتیم که هم بتواند تکثیر یابد و هم به انواع سلولها تبدیل شود. حدود 20 سال پیش، سلولی به نام سلول بنیادی کشف شد. بعد از این کشف، سلول درمانی جایگاه بهتری پیدا کرد. س: جایگاه ایران در استفاده از این علم کجاست؟ در دنیا پروسه استفاده از سلولهای بنیادی 10-12 سال طول کشید، ما هم از سال 83 شروع به توسعه ساختارهایی کردیم تا بتوانیم این سلولها را کشت دهیم. به این ترتیب از کشورهای دیگر جهان فاصله زیادی نداریم و الآن جزو 10 کشور اول دنیا در بحث استفاده از سلولهای بنیادی هستیم. س: این علم چه موفقیتهایی داشته است؟ این سلولها در درمان سکته قلبی، ام اس، فلج مغزی، ضایعات نخاعی، از بین رفتن عصب بینایی، سوختگی قرنیه، بیماریهای استخوان و غضروف، شکستگیهای جوش نخورده و بیماریهای پوستی موفقیتهایی داشته است. س: در زمینه چشمپزشکی چه کارهایی انجام شده است؟ در مورد بخشهای خارجی چشم مانند قرنیه پیشرفتهای بسیار خوبی داشته ایم. برای مثال در کسانی که دچار سوختگی شیمیایی قرنیه شده اند، سوختگی در چشم آنان گسترش مییابد و جلوی دید را میگیرد. در روش جراحی برای این افراد پیوند قرنیه انجام میشود، برای این کار از چشم سالم نصف حلقه سلولهای بنیادی اطراف قرنیه را بر میدارند و همراه با پیوند قرنیه روی چشم مقابل قرار میدهند. این کار در عمل ممکن بود چشم سالم را هم به همین بیماری گرفتار کند. این حالت به ویژه در مواردی که بیماری با مشکلی داخلی همراه باشد، بیشتر اتفاق می افتد. ما در بخش سلول درمانی رویان به جای اینکه نصف حلقه سلولهای بنیادی را برداریم، یک بیوپسی کوچک در حد چند میلیمتر از سلولها را روی پرده آمنیوتیک کشت میدهیم و به صورت حلقه در میآوریم و آن را اطراف قرنیه پیوند میزنیم. س: پیوند قرنیه را روی چند بیمار انجام داده اید؟ مطالعه اولیه ما روی 15 بیمار انجام گرفت که نتایج آن را هم در مجله cornea چاپ کردیم. بعد از آن کار خدمات را شروع کردیم و تا حال حدود 30-40 نفر این درمان را انجام داده اند. س: چه کسانی میتوانند از این روش درمانی استفاده کنند؟ به صورت کلی افرادی که دچار سوختگی میشوند و ناحیه سلولهای بنیادی اطراف قرنیه را از دست میدهند. این حالت اغلب در مورد سوختگیهای شیمیایی رخ میدهد و افرادی برای این درمان انتخاب میشوند که بخشی از حلقه سلولهای بنیادی قرنیه وجود داشته باشد تا حدی که بتوانیم یک بیوپسی برداریم. س: سلولهای بنیادی برای انجام کارهای درمانی از چه منابعی تهیه میشوند؟ سلولهای بنیادی را میتوان از منابع مختلف به دست آورد. یکی سلول تخم است که سلول جنینی را ایجاد میکند. دیگر سلولهای بنیادی که از جفتهای سقط شده به دست میآیند. سوم سلول بنیادی که از خون بند ناف میگیرند و در آخر سلول اختصاصی بافت یا سلول بنیادی بزرگسالان. از بین این موارد سلول بنیادی جنینی بیشترین قدرت را دارد. این سلولها قادرند به انواع سلولها تبدیل شوند و تکثیر خیلی خوبی دارند. اما استفاده از این سلولها چند مشکل دارد؛ اول اینکه ممکن است رشدشان زیاد باشد و دیگر اینکه فرد در حالت عادی سلول بنیادی جنینی ندارد و همیشه مجبوریم از یک منبع دیگر برای آنها استفاده کنیم. در نتیجه سیستم ایمنی بدن با این سلولها همواره مشکل خواهد داشت. اما در مورد چشم، سیستم ایمنی خیلی نقش ندارد و زیاد شاهد دفع پیوند نیستیم. س: در بخش شبکیه چه موفقیتهایی حاصل شده است؟ کاری که در حال انجام است با استفاده از سلولهای بنیادی مزان کایمال مغز استخوان صورت گرفته. در مرحله اول حدود 5 ماه پیش کار تزریق این سلولها در شبکیه چشم سه بیمار مبتلا به RP انجام شد و باید تا یک سال بعد از تزریق نتایج را مورد بررسی قرار دهیم. اگر ثابت شد که این روش سالم است و دید افراد را بهتر میکند آن را بر روی گروههای بزرگتر انجام خواهیم داد. در مرحله بعد قرار است کار بر روی بیماران مبتلا به AMD انجام شود، یعنی کسانی که در بزرگسالی دچار از بین رفتن شبکیه شده اند. س: آیا به کسانی که مشکل یا بیماری خاصی دارند توصیه میکنید خون بند ناف نوزاد خود را ذخیره کنند؟ مهمترین جایگاهی که برای خون بند ناف تعریف شده است، درمان سرطان است. برای درمان بیماریها دیگر خیلی توصیه به ذخیره کردن خون بند ناف نمیشود، چون امروزه روشهای خیلی بهتری به وجود آمده است.
“راضیه کباری”
۶ دیدگاه دربارهٔ «ویژه نامه نوروزی ایران سپید/آینده درمان، انقلاب سلول های بنیادی»
امیر عزیز بسیار سپاسگزاریم که مطالب مهم ایران سپید را هم در دسترس ما و هم عموم مردم قرار میدهید
سلام
مرسی از اشتراک گذاری
موفق باشی
مرسی امیر. جالب بود.
از لطف و توجه دوستان خوبم چشمک عزیز، پریسیما و تبسم ممنونم
سام بر آقای سرمدی گرامی خبرنگار کم پیدا “می‌گم چندتاااااا پست پشت سر هم خخخ یعنی این جبران نایابی تون توی محله هست آیااا؟
من که امیدوارم ولی خب چشمم آب نمیخوره ولی باز امید می باید داشت ….
بعد دقیقتر می‌خونم….
همیشه سربلند باشید و شاد….
ممنون بانو.
خودمم چشمم آب نمیخوره. خخخ ههههخخخخههه