سلام دوستان

 

امروز با مقاله ای از دو نفر از دوستان همنوع در خدمتتون هستم.

 

دانلود

 

دسترس پذیری واقعیتی انکار ناپذیر

 

اسماعیل رفاهی[1]

جواد ایزدی[2]

 

چکیده ی مقاله

ما در این مقاله بر آنیم دسترس پذیری یا به قول قدیمی تر ها مناسب سازی در جامعه برای معلولین به خصوص نابینایان و کم بینایان را بررسی کنیم و جنبه های مختلف آن را واکاوی نماییم؛ در واقع قصد آن داریم زمینه ها و عوامل موثر بر بهبود کیفیت مدیریت شهری برای افراد نابینا و کم بینا را به صورتی ساده و قابل فهم برای عموم بیان نماییم.

در این مقاله در ابتدا به تعاریف، ضرورت ها و تاریخچه ی دسترس پذیری در ایران و جهان می‌پردازیم؛ در ادامه انواع و چگونگی انجام دسترس پذیری را بر رسی می نماییم و اصول و استاندارد های حاکم بر این موضوع را به صورتی موشکافانه مطالعه می کنیم.

همچنین سعی خواهیم کرد علل عدم انجام دسترس پذیری در کشورمان یا حد اقل دلایل عدم استفاده از استاندارد های اجرای این امر را واکاوی نماییم.

کوشش می کنیم دسترس پذیری در کشورمان را با بعضی کشور های دیگر به صورت اجمالی مقایسه نماییم تا دریابیم که ما در دسترس پذیری ، چه اندازه پیشرفت داشته ایم و در آینده باید چه راهبردی داشته باشیم.

در نهایت امید است بتوانیم با ارائه نتیجه ی منطقی و راه کار های صحیح دسترس پذیری را به عنوان یک واقعیت به دست اندر کاران بشناسانیم.

واژه های کلیدی: دسترس پذیری ، تاریخچه، نابینایان و کم بینایان، ابزار استاندارد، در ایران، در جهان، قانون، انواع دسترس پذیری ، مدیریت شهری.

مقدمه

همان طور که می دانید تمامی موجودات زنده اعم از جانور و گیاه در آموزه های دینی و عقلی و انسانی دارای حقوق مشخصی هستند و بر اساس این حقوق باید امکانات مورد نیاز برای آنان فراهم گردد؛ در این بین انسان ها به عنوان اشرف مخلوقات جایگاه یژه ای دارند؛.

انسان ها می توانند با بهره گیری از نیروی عقل و تفکر نه تنها دسترسی به حقوق خود را تسهیل نمایند؛ بلکه می توانند حقوق دیگر موجودات را نیز رعایت کنند.

در بین انسان ها گروه هایی هستند که به خاطر بروز برخی مشکلات جسمی یا ذهنی یا روانی و حتی کهولت سن امکان استفاده از امکانات موجود را مانند دیگر انسان ها دارا نیستند؛ بنابر این انسان های سالم باید امکان دسترسی به آنچه خود از آن بهره مندند را برای افراد دارای مشکلات ذکر شده فراهم نمایند.

نویسندگان این مقاله که خود نابینا هستند در این مجال کوتاه قصد دارند نگاهی کوتاه، کلی و اجمالی به موضوع دسترس پذیری بیندازند.

 

تاریخچه دسترس پذیری

ناتوانی، معلولیت و مشکلاتی نظیر کهن سالی از مواردی است که همواره با بشر بوده است، بنابر این این افراد خود یا اطرافیانشان سعی داشته اند امکان استفاده از امکانات را فراهم نمایند بر این اساس می توان گفت”دسترس پذیری قدمتی به اندازه زندگی بشر دارد.

به طور کلی زندگی معلولین را که عمده گروه نیازمند به دسترس پذیری هستند را می توان به سه دوره تقسیم کرد.

دوره ی اول: که افراد معلول را از بین می بردند و این افراد به زندگی دست نمی یافتند ،اما در همین دوره هم افرادی مثل کهن سالان و حتی بعضی از معلولین با تغییرات در منابع و امکانات امکان دسترسی به آنها را برای خود فراهم می کردند.

دوره ی دوم: که در آن افراد معلول به کار های پستی چون گدایی گمارده می شدند؛ در این دوره هم در حد بسیار ناچیز و متناسب نیاز امکان دسترسی به برخی امکانات برای آنان فراهم می شد.

دوره ی سوم: که در این دوره معلولین و افراد نیازمند جامعه به رسمیت شناخته شدند و آموزش این گروه آغاز شد و این افراد دارای حقوقی مثل دیگر اقشار جامعه گردیدند،

پر واضح است که با این پیشرفت، دسترس پذیری به عنوان عنصری جدایی ناپذیر در تمام زندگی معلولین وارد شد. (عزت ا… نادری و مریم صیف نراقی کتاب آموزش و پرورش کودکان استثنایی)

البته در ادامه ی پیشرفت های شگفت آور بشر، تکنولوژی نیز به عنوان یک عامل تسهیل کننده ی زندگی رشد عجیبی داشت و نیاز بود در این پیشرفت معلولین و کهن سالان و دیگر نیازمندان نیز دیده شوند.

 

تعریف دسترس پذیری

ما در اینجا قصد نداریم از دسترس پذیری تعریفی جامع و مانع به دست دهیم ؛بلکه بر آنیم فقط در حد آشنایی مخاطبان این مقاله تعریفی مختصر از آن ارائه نماییم.

دسترس پذیری یا دست یابی پذیری یک عبارت کلی به معنی بیشینه میزانی است که یک سامانه یا یک ابزار، برای بیشترین شمار استفاده کنندگان، دسترسی پذیر باشد؛به عبارت دیگر، دسترس پذیری ، میزان و درجه آسان بودنِ دسترسی است، چیزی که با آن بتوان به یک جایگاه مشخص از هر مسیر و جایگاهی رسید و «دسترسی» داشت.

«دسترس پذیری » می‌تواند به این صورت هم شرح داده شود: قابلیت دسترسی برای به کار انداختن یک سامانه یا یک ابزار، برای سود و هدفی خاص.

معنای دیگر «دسترس پذیری » در زمینه ناتوانی‌های جسمی افراد است، و حقی که آن‌ها برای دسترسی به هر سامانه یا ابزاری دارند، همچنین ابزاری که این کاربران را توانمند می‌کند تا به حق دسترسی خود برسند. مانند نرم افزار های خواننده صفحه‌های وب، صندلی‌های چرخ‌دار و دیگر ابزار.

ویکی پدیای فارسی

به نظر نگارندگان دسترس پذیری یعنی امکان دسترسی بدون تفاوت با افراد جامعه به یک فضا، خدمت و ابزار برای دست یابی به یک هدف مشخص.

 

ضرورت طرح موضوع

با توجه به آنچه که گفتیم و با در نظر گرفتن این موضوع که استقلال در زندگی شخصی حق هر کسی است و با زیاد شدن فاصله بین افراد بشر به خاطر ماشینی شدن زندگی ها و نداشتن فرصت کافی و موارد دیگر مسلماً حق دسترسی به تمامی امکانات برای یک زندگی مستقل، راحت و بدون دغدغه، مثل دیگران حق تمامی افراد است. بنابر این جامعه باید تمام کوشش خود را به این موضوع معطوف کند که در هر شرایطی امکان بهره برداری برابر از هر فرصتی را برای همه ی افراد فراهم کرده، از یک سویه بینی بپرهیزد.

 

زمینه ها و عوامل موثر بر بهبود کیفیت مدیریت شهری برای افراد معلول

قبل از این که به این مبحث بپردازیم باید به یک نکته توجه کنیم و آن اینکه دسترس پذیری با مناسب سازی تفاوت هایی دارد و این دو واژه با هم فرق می کنند.

دسترس پذیری عام تر از مناسب سازی است و همه جوانب زندگی را در بر می گیرد.

مناسب سازی امری است برای دست یابی به هدف دسترس پذیری ؛ در واقع مناسب سازی وسیله ی فراهم کننده دسترس پذیری است.

با روی آوردن بشر به زندگی شهری و افزایش امکانات و دسترسی آسان به مقاصد و امکانات گروه های هدف این نوشتار، اگر فراموش شوند نه تنها برای خود و خانواده ی آنها مشکلاتی به وجود می آید به جرأت می توان گفت آفتی بزرگ برای شهر نشینان ایجاد خواهد کرد؛ به عنوان نمونه فرض کنید معلولی به خاطر عدم مناسب سازی دچار خطری شود و آسیبی ببیند بسیاری از امکانات شهری که می تواند در جاهای دیگر به کار گرفته شود باید در خدمت رسانی به او مصروف شود در حالی که می شد با مناسب سازی و فراهم کردن امکان دسترسی بدون خطر ضمن جلوگیری از خطر در مصرف خدمات شهری نیز صرفه جویی کرد.

در این رابطه مدیریت یک پارچه ی شهری و استفاده از استاندارد ها در طراحی معابر، اماکن، مؤسسات، -چه دولتی و چه خصوصی یا عمومی-، حمل و نقل، خدمات و غیره می تواند راه گشا باشد.

مدیران شهری باید گروه های نیازمند به دسترس پذیری را به رسمیت بشناسند و در تمام اموری که بر عهده دارند امکان دسترسی این افراد را در نظر بگیرند؛ با این کار آرام آرام شهر ها و حتی روستا ها به سمت قابل دسترس بودن برای همه تبدیل می شوند.

بحث در این زمینه بسیار گسترده است که ما قصد نداریم در اینجا به تمام آن بپردازیم و از خوانندگان خواهش می کنیم به دلیل اهمیت این بحث سعی کنند در منابع و مآخذ به دنبال این بحث مهم باشند.

 

انواع دسترس پذیری

برای دسترس پذیری می توان تقسیم بندی های مختلف در نظر گرفت که ما در اینجا فقط به یکی از آنها اشاره می کنیم.

دسترس پذیری فیزیکی

در این نوع دسترس پذیری باید آنچه قابل لمس است برای همه ی افراد دسترس پذیر شوند. بر این اساس اماکن، اعم از تفریحی و تجاری و آموزشی و درمانی و غیره؛ معابر، اعم از خیابان و پیاده رو؛ ایستگاه ها، اعم از قطار شهری و اتوبوس و تاکسی؛ ساختمان ها و امکانات آنها، مثل آسانسور ها و پله ها؛ ابزار ها، مثل وسایل آشپز خانه؛ و امثال آن در این دسته جای می گیرند.

دسترس پذیری مجازی

تمام امکانات و برنامه هایی کاربردی رایانه ها و تلفن های همراه و تبلت ها و ابزار هایی مانند آنها در این دسته قرار خواهند گرفت؛ در واقع آنچه در این دسته قرار دارد قابل لمس نیستند و به نوعی نرم افزار محسوب می شوند؛ به عنوان نمونه می توان به سیستم عامل ها، برنامه های کاربردی، وب سایت ها، برنامه های گفتگو (Chat) و هر آنچه که به فضای مجازی مربوط می شود اشاره کرد.

دسترس پذیری تلفیقی

اگر ابزاری هم به صورت سخت افزاری و هم نرم افزاری قابل استفاده باشد در این گروه جای می گیرد؛ مثل دستگاه های خود پرداز، دستگاه های پز و دستگاه های الکترونیکی دیگر.

دسترس پذیری فرصت ها:

در این نوع به همه ی افراد جامعه امکان دسترسی به همه ی فرصت ها به صورت برابر داده می شود؛ به عنوان نمونه فرصت تحصیل و شرکت در آزمون ورودی دانشگاه ها، فرصت دسترسی به مشاغل مختلف، فرصت شرکت در امور اجتماعی و غیره. مثلاً در آمریکا زنی بدون داشتن دو دست گواهی نامه ی خلبانی دریافت کرده

روز نامه ایران سپید شماره ی 5097

 

مقایسه ی دسترس پذیری در ایران و دیگر کشور ها

البته در این رابطه نمی توان به صورت کامل و دقیق بحث کرد زیرا این کار نیاز به بر رسی های فراوان و فضای کافی برای درج دارد که ما در حال حاضر این امکان را نداریم بنا بر این فقط به صورت مختصر بر اساس تقسیم بندی انواع دسترس پذیری به این بحث خواهیم پرداخت.

دسترس پذیری فیزیکی معلولین در شهر توکیو

برای این قسمت به عنوان نمونه وضعیت شهر توکیو را به صورت کاملاً خلاصه بر رسی می کنیم.

امکانات شهری برای تردد معلولین در این کشور به ویژه در شهر توکیو به گونه ای ایجاد و برای آنان مهیا شده که معلولین، هیچ تمایزی بین خود و افراد سالم در استفاده از حق شهروندی احساس نمی‌کنند. در تمامی پیاده روهای این شهر که به شهر برج‌ها و پل‌ها معروف است، تردد برای معلولین آسان و بدون مشکل است.
پیاده روها و موزائیک‌های برجسته برای نابینایان و همچنین در نظر گرفته شدن مسیرهای ویژه برای معلولان ویلچری، شرایط را برای این قشر آسان کرده است. این مسیرها در هنگام رسیدن به تقاطع و خیابان‌ها با علائم برجسته دیگری مشخص می‌شود.
در مسیرهایی که پله وجود دارد در تمامی فروشگاه ها، مراکز خرید، ایستگاه های مترو و هتل‌ها و ورزشگاه‌ها برای نابینایان پله‌ها با برچسب‌های مخصوص و برای افراد ویلچری مسیرهای بدون پله مهیا شده است.
در داخل متروها تعدادی صندلی برای افراد مسن و معلول اختصاص دارد که معمولا خالی است و با توجه به اینکه تعدادی از مسافران ایستاده اند، اما برای نشستن از آن صندلی‌ها استفاده نمی‌کنند.
سر چهار راه ها و تقاطع پیاده رو با خیابان‌ها برای معلولین و نابینایان کلیدهایی برای سبز کردن چراغ عابر پیاده مهیا شده که در صورت رسیدن به آنجا از آن استفاده و از خیابان رد می‌شوند.
معلولین توکیو می‌دانند که حق شهروندی شان محفوظ می‌ماند و مردم نیز این فرهنگ را در خود نهادینه کرده اند که نباید از امکانات و حقوق آنان برای راحتی خود استفاده کنند انجمن روشن بین اصفهان

.

 

دسترس پذیری مجازی در کشور ژاپن

برای این قسمت هم نمونه ای از کشور ژاپن که هم آسیایی است و هم با قسمت قبل تناسب دارد را می آوریم.

اما قبل از آن توجه به این نکته لازم به نظر می رسد که: در برخی از کشورهای جهان دسترس پذیری وبسایت‌ها و پایگاه‌های اینترنتی دولتی با پشتیبانی حقوقی و الزامات قانونی همراه است و به همین دلیل وب‌سایت‌های دولتی موظفند ساختارها و طراحی‌ خود را بر اساس این قوانین تطبیق دهند.

مهمترین قانون و استاندارد شناخته شده در دسترس پذیری وب توسط کارگروه دسترس پذیری کنسرسیوم وب جهانی تدوین شده که مبنا و اساس استانداردها و قوانین کشورهای مختلف جهان است.

به طور کلی ۲۶ کشور در جهان قوانینی در زمینه طراحی وب و ملزومات دسترس پذیری وب دارند که در زیر به نمونه ای از آن‌ها اشاره می‌شود.

کشور ژاپن، در زمینه ی تدوین، طراحی و بهره گیری از استاندارد‌ها و شاخص‌های دسترس پذیری وب، کشوری پیش‌رو است.

«هیات دسترس پذیری ارتباطات»، اولین دستورالعمل دسترس پذیری وب را برای رفع موانع دسترسی به اطلاعات در ماه می سال ۱۹۹۹ عرضه کرد. این دستورالعمل دارای شاخص‌ها و قوانین دسترس پذیری کنسرسیوم وب جهانی بود. اعضای این هیات، عبارت بودند از وزارت پست و ارتباطات و وزارت بهداشت و رفاه.

در همان سال، این هیات گزارشی را منتشر کرد که در آن، بر توسعه ی ابزار های ارزیابی دسترس پذیری وب تاکید شده بود. یکی از مهم‌ترین بخش‌های این گزارش، به طراحی وب‌سایت‌های سازگار با تلفن‌های همراه، به عنوان فراگیر‌ترین ابزار ارتباطی اختصاص یافت.

در همان سال، دولت ژاپن، با بخشنامه های به وزارتخانه‌های خود اعلام کرد که همه وزارتخانه‌ها و نیز بخش‌های عرضه ی خدمات عمومی به شهروندان باید در طراحی وب‌سایت‌ها و پایگاه‌های اینترنتی خود، اصول، شاخص‌ها و استاندارد‌های دسترس پذیری وب را مراعات کنند. تبیان

 

نمونه هایی از دسترس پذیری تلفیقی

برای نمونه می توان به رایانه ها و تلفن های همراه اشاره کرد که برای اکثر معلولین قابل دسترس هستند.

دسترس پذیری فرصت ها در ایران

برای این نوع دسترس پذیری به دو نمونه از کشورمان اشاره می کنیم: یکی انتشار سؤالات کنکور سراسری به خط بریل و درشت خط و دیگری اختصاص سه درصد از استخدام های دولتی به معلولان. (قانون جامع حمایت از معلولان 1383 ه. ش.)؛ البته این بدان معنا نیست که ما در این زمینه به پایان راه رسیده ایم بلکه ارائه این نمونه ها از کشور عزیزمان به این معنا است که مسأله ی دسترس پذیری در ایران نیز مطرح شده و مورد توجه واقع شده و امید است بیشتر از این ها به آن پرداخته شود.

برای اینکه نگاهی هر چند گذرا به مقایسه ی دسترس پذیری در ایران و دیگر نقاط دنیا بیندازیم چون با مطالعه ی مطالب قبلی خودتان توانسته اید به این مقایسه برسید علاوه بر آنچه که پیش از این گفتیم ما فقط به معرفی مختصر دسترس پذیری مجازی آن هم در حوزه ی وب در ایران خواهیم پرداخت و قضاوت را بر عهده شما می گذاریم.

در قانون دولت الکترونیک که آن را شورای عالی اداری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در سال ۱۳۸۱ تصویب کرد، دولت موظف است زیر ساخت‌ها و امکانات تحقق دولت الکترونیکی را در بخش‌های مختلف فراهم کند.

ماده این قانون دستگاه‌های دولتی را موظف کرده است که پایگاه‌های اطلاع‌رسانی خود را در اینترنت ایجاد کنند.

با مرور کلی بر سرفصل‌ها و محتوای این قانون مشخص می‌شود که دستورالعمل، الگو یاخط مشی مشخصی به منظور سازگاری وب‌سایت‌های وزارتخانه‌های دولت با استاندارد‌ها و مشخصه‌های دسترس پذیری وب در آن وجود ندارد؛ با توجه به اهمیت وب‌سایت‌های دولتی از دیدگاه‌های گوناگون از جمله اطلاع‌رسانی و ارائه‌ی خدمات الکترونیکی به کاربران و اقشار مختلف مردم، لازم است استاندارد و خط مشی مشخصی با هدف ارائه‌ی الگویی برای دسترس پذیری وب‌سایت وزارتخانه‌های دولت تهیه و تدوین شود.

قانون جامع حمایت از حقوق معلولین، دولت را موظف ساخته است: زمینه‌های لازم را برای تامین حقوق معلولان، فراهم و حمایت‌های لازم را از آنها به وجود آورد.

(کلیه‌ی دستگاه‌های دولتی، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، شهرداری‌ها، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها، صدا‌وسیما و سایر نهاد‌های وابسته و نیز نهادهایی که از بودجه عمومی دولت تغذیه می‌شوند، باید خدمات و امکاناتی مناسب و شایسته جامعه معلولین و ناتوانان ایران فراهم کنند). (قانون جامع حمایت از حقوق معلولین)

این قانون به وضعیت دسترسی معلولین و کاربران ناتوان به اطلاعات و چگونگی استفاده آنها از محیط‌های الکترونیکی اشاره نمی‌کند.

وب‌سایت‌های وزارتخانه‌های دولت جمهوری اسلامی ایران در قالب پورتال‌های از پیش طراحی شده و سیستم‌های آماده مدیریت محتوای فارسی اند و در این پورتال‌ها و سیستم‌های مدیریت محتوا، گزینه و ابزارهای خاص دسترس پذیری وب وجود ندارد.

در کل مبحث چگونگی دسترسی جامعه معلولین به اطلاعات مورد نیاز خود از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی یا اینترنت در این میان مهجور مانده است. (سایت اینترنتی تبیان)

 

اصول و استاندارد ها

برای دسترس پذیری رعایت استاندارد هایی الزامی است که می تواند متناسب با فرهنگ و ساختار هر کشوری به صورت جداگانه ای تعریف شود و برخی نیز به صورت بین المللی تعریف شده اند که در اجرای دسترس پذیری باید مورد توجه قرار گیرند.

اما در مورد اصول، ذکر دو نکته لازم است اول اینکه: این اصول را نگارندگان بر اساس تجربیات و تبادل نظر هایی که با دوستان دیگر داشته اند نوشته اند و می توان به آنها اصول دیگری را اضافه کرد یا بعضی اصول را اصلاح یا حذف نمود؛ و نکته ی دوم اینکه: اصل هایی که در اینجا ذکر می شوند باید در هر نوع دسترس پذیری مورد توجه قرار گیرند.

ما در اینجا برای آشنایی فقط به تعدادی از آنها اشاره می کنیم و از توضیح بیشتر می پرهیزیم.

اصل عدم جدایی

یعنی استفاده کنندگان از امکانات دسترس پذیری از دیگر اقشار جامعه به صورت جداگانه دیده نشوند؛ مثلاً عابر بانک مخصوص برای نابینایان طراحی نشود؛ بلکه همان دستگاه که افراد جامعه از آن استفاده می کنند برای نابینایان و کم بینایان هم قابل دسترس باشد.

اصل زیبایی شناختی

یعنی به خاطر قابل دسترس کردن زیبایی فدا نگردد، اما دسترس پذیری به نحو احسن انجام شود.

اصل توجه همزمان به همه ی گروه ها

یعنی مثلاً اگر دسترس پذیری برای نابینایان و کم بینایان انجام می شود این دسترس پذیری نباید برای معلولین جسمی-حرکتی و حتی افراد عادی جامعه مزاحمتی ایجاد کند.

اصل عدم تحمیل هزینه تا حد امکان

اگرچه دسترس پذیر کردن مستلزم صرف هزینه است اما اولاً این هزینه ها به حد اقل کاهش یابد و ثانیاً دسترس پذیری حد اکثر بهره وری را داشته باشد.

اصل مداومت و به روز رسانی

یعنی اگر دسترس پذیری انجام می شود مداوم باشد و پس از گذشت مدتی متوقف نگردد؛ همچنین با پیشرفت تکنولوژی و تغییر الگوی زندگی دسترس پذیری نیز متناسب با آن به روز گردد.

اصل مشورت با گروه های هدف

یکی از آفت های انجام دسترس پذیری عدم آشنایی اجرا کنندگان با نیاز های واقعی مصرف کنندگان دسترس پذیری است که این آفت با مشورت حل خواهد شد.

 

فرهنگ دسترس پذیری

آنچه مهم تر از خود دسترس پذیری است فرهنگ دسترس پذیری است که می تواند چهار رکن داشته باشد:

خود افرادی که به دسترس پذیری نیاز دارند

که باید حقوق خود را بشناسند و آن را به مسئولین برای دسترسی به آنچه نیاز دارند ،منتقل کنند.

افراد عادی جامعه

این افراد باید بدانند و به این باور برسند که همه ی کسانی که در کنار آنها زندگی می کنند باید به هرچه آنان دسترسی دارند آنها نیز دسترسی داشته باشند و نه تنها این حق را به رسمیت بشناسند بلکه برای تحقق آن نیز تلاش کنند.

دولت و قانون گذاران

نقش مهم این گروه غیر قابل انکار است و با وضع قانون های مناسب در این زمینه و اجرای صحیح آن مطمئناً می توان میزان دسترس پذیری در کشور را تا حد بسیار زیادی محقق کرد.

رسانه های ارتباط جمعی

که با اشاعه ی فرهنگ دسترسی نقش به سزایی در آشنایی مردم و مسؤولین با فرهنگ دسترس پذیری خواهند داشت.

 

راهبرد آینده

به نظر می رسد افق روشنی برای آینده داشته باشیم و امیدواریم با وضع قوانین مناسب و اجرای دقیق آنها و همکاری دولت و دیگر اقشار جامعه دسترس پذیری که در حال حاضر یک رؤیا است به یک واقعیت دست یافتنی تبدیل شود.

به طور کلی می توان گفت برای راهبرد آینده ی دسترس پذیری هماهنگ کردن چهار رکنی که قبلاً ذکر کردیم ضروری است با انجام این هماهنگی می توان دسترس پذیری را تا حد زیادی محقق کرد.

 

نتیجه گیری

در پایان با جمع بندی آنچه ذکر گردید به این نقطه می رسیم که دسترس پذیری واقعیتی انکار ناپذیر است که باید انجام شود و هیچ جامعه ای اگر بر اساس قوانین انسانی اداره شود نمی تواند از اجرای آن شانه خالی کند؛ پس به عنوان کلام آخر از اجرای این اصل اساسی گریزی نیست چرا که بسیاری از اقشار جامعه به آن نیاز دارند و چه بسا آنهایی که در حال حاضر در مقابل اجرای آن به بهانه های مختلف ایستاده اند روزی خود به آن محتاج شوند. پس باید از امروز به فکر فردا باشیم.

 

[1] Erefahi@gmailll.com

 

[2] jizadi@gmail.com

انجمن علمی، فرهنگی موج نور اصفهان

Mojenoor84@gmail.com