سهیل معینی در آرمان نوشت: باید وسایل حمل و نقل عمومی در همه جای دنیا براساس استاندارد ها باشد و به گونه ای طراحی شوند که همه مردم با انواع شرایط بتوانند از این وسایل استفاده کنند. بنابراین باید طراحی ها اعم از تاسیساتی که در ایستگاه های سامانه حمل و نقل عمومی وجود دارد، ساختمان های ایستگاه ها و چه خود وسایل به گونه ای باشند که مورد استفاده عموم مردم واقع شوند.

به همین دلیل استانداردی وجود دارد که سامانه های حمل و نقل باید با آن منطبق باشند، یعنی کف اتوبوس ها و قطارها با لبه های ایستگاه در یک سطح قرار بگیرند تا افراد با صندلی چرخ دار نیز راحت بتوانند از سطح ایستگاه وارد این وسایل شوند یا حتی باید رمپ اتوماتیک وجود داشته باشد تا ویلچر روی آن قرار بگیرد و بتواند بدون دردسر به داخل اتوبوس ها و قطارها انتقال یابد. ضمن آنکه باید مکانی هم در وسایل حمل و نقل عمومی تعبیه شود تا صندلی های چرخدار بتوانند در آنجا قرار گیرند و به گونه ای محکم شوند که در حالت حرکت خطری متوجه افراد نشوند. در بسیاری از اتوبوس های دنیا فضایی وجود دارد که افراد معلول و سالمند می توانند در صندلی مخصوص قرار بگیرند و از اتوبوس ها استفاده کنند. ضمن اینکه وسایل حمل و نقل عمومی باید امکان اعلام گویای ایستگاه های مسیر اتوبوس را داشته باشد که افراد نابینا هم متوجه مسیرها شوند. از سوی دیگر، نام ایستگاه ها باید به صورت دیداری نمایش داده شود که افراد ناشنوا هم بتوانند از طریق تابلوی اعلانات متوجه طی مسیر باشند.

اعمال استانداردها اکنون سیستم های مدرن تری در دنیا هوشمندسازی شده اند. برای مثال دکمه ای در ایستگاه های اتوبوس تعبیه شده که با زدن آن راننده اتوبوس قبل از رسیدن به ایستگاه متوجه می شود که فرد معلولی در ایستگاه بعدی حضور دارد و با این آگاهی او را سوار می کند. با وجود این، راننده کاملا آموزش دیده که به مسافران معلول با شرایط ویژه خدمات ارائه دهد و شرایط آنها را لحاظ کند. از سوی دیگر، تمام ایستگاه ها اعم از بی آرتی، مترو، تراموا و… باید به گونه ای باشند که افراد دارای معلولیت با آسانسور بتوانند وارد ایستگاه شده و بعد از پیاده شدن هم به راحتی از طریق آسانسورها از ایستگاه خارج شوند. ضمن اینکه در تمام ایستگاه به ویژه مترو به علت خطرناک بودن باید مسیرهای عبور و مرور ویژه افراد نابینا به شکل برجسته طراحی شود تا این افراد بتوانند با استفاده از مسیرهای ایمن به ایستگاه راه یابند. مناطق حائل خطر نیز باید در لبه سکوی ایستگاه ها مشخص شود تا افراد نابینا بدانند که وارد منطقه ممنوعه شده و از خود مراقبت کنند. در سیستم های مدرن درهای اتوماتیک شیشه ای در لبه سکو وجود دارد که مانع سقوط افراد می شود. در نتیجه ضروری است تا استانداردها در تمام سامانه های حمل و نقل عمومی اعمال شود که همه مردم بتوانند از آن استفاده کنند. عدم مناسب سازی از سوی دیگر، در کشورهای مختلف برای افرادی که معلولیت های بسیار شدیدی دارند سامانه های حمل و نقل ویژه طراحی شده است، یعنی براساس اعلام نیاز این افراد خودروها با بالابر اتوماتیک به درب منزل و اداره این افراد می روند که مجهز به تمام امکانات هستند و اقدام به جا به جایی آنها می کنند. این ون ها هزینه سنگینی دارند و ویژه افراد با معلولیت بسیار شدید هستند. از سوی دیگر، اگر سامانه های حمل و نقل عمومی درست طراحی و ساخته شوند بالای ۹۰ درصد افراد معلول مانند سایر مردم امکان استفاده از وسائل حمل و نقل عمومی به شکل ارزان را دارند. در ایران مناسب سازی ایستگاه های مترو شروع شده و برخی ایستگاه ها استانداردها را اجرا کرده اند، اما بررسی ها نشان می دهد که ۴۰ درصد ایستگاه های مترو این اصول را آن هم نه به شکل کامل اجرا می کنند. بسیاری از ایستگاه ها آسانسور ندارند، حتی مسیرهای عبور ویژه نابینایان به شکل درست در خیلی از ایستگاه ها طراحی نشده و لبه سکو در مناطق حائل برجسته نیست. از سوی دیگر، امکان ورود و خروج ویلچر به قطارها وجود ندارد یا اگر هم این امکان باشد تمهیداتی برای آن اندیشیده نشده است تا افراد از فضای مخصوص در درون واگن ها استفاده کنند، حتی در ساعت های پر فشار مثل صبح و عصر که جمعیت هجوم می آورند اگر عملا معلولان وارد ایستگاه شوند نمی توانند به راحتی و ایمن به داخل قطارها راه یابند. مناسب سازی ویژه معلولان نیست

ماموران ایستگاه ها هم باید آموزش ببیند تا بتوانند معلولان، سالمندان و زنان باردار را به راحتی و ایمن به درون اتوبوس ها و قطارها راهنمایی کنند. مناسب سازی فقط برای معلولان نیست. بلکه برای تمام افرادی است که نیازهای ویژه دارند. از سوی دیگر، بسیاری از معلولان عملا نمی توانند از اتوبوس های بی آرتی استفاده کنند و ایستگاه های بی آرتی هم به شکل درست مناسب سازی نشده اند تا افراد با ویلچر به راحتی از پیاده روها و با استفاده از مسیر ورود و خروج ایمن وارد ایستگاه ها شوند. در نتیجه وضعیت مطلوبی نداریم و اقداماتی در حال انجام است. هرگاه مسئولان ترابری شهری درباره مشکلات حمل و نقل معلولان صحبت می کنند همه با ادبیات مناسب سازی و شاخص هایی از این دست آشنایی دارند، اما اینکه تا چقدر این شاخص ها را درست اجرا می کنند و شهرداری هم به شکل سیستماتیک برای اصلاح ناوگان حمل ونقل ریلی و اتوبوس چه برنامه هایی دارد و می خواهد چگونه وسائل مدرن را جایگزین کند، این مسائل مورد بحث ماست.

متاسفانه روند برنامه ریزی ها دقیق و منسجم نیست. برای مثال در جایگاهی قرار نداریم که با برنامه بگوییم اکنون در نقطه A هستیم و تا پنج سال دیگر به نقطه B می رویم و یا اعلام کنیم که تا ده سال دیگر تمام وسایل حمل و نقل با استاندارد ساخته می شوند. همچنین سامانه های حمل و نقل ویژه شهرداری مختص تهران نیست. باید در تمام شهرها وجود داشته باشد. سامانه ای که در کلانشهر تهران فعالیت دارد ۶۰ الی ۷۰ خودرو بیشتر ندارد و خودروهایی هم که طراحی شده مناسب برای معلولان نیست. عملا ون هایی هستند که بعدا مناسب سازی شده و استاندارد هم نیستند، در حالی که باید از خودروهایی استفاده کنند که عملا برای معلولان در نظر گرفته شده است. شهرداری باید بودجه ویژه در نظر بگیرد و هر سال سامانه ویژه حمل و نقل معلولان را توسعه دهد.

منبع: برترینها