در مواجهه با دانش‌آموزان دارای معلولیت نکات ذیل را مدنظر داشته باشید:

از ترحم بپرهیزید

برخی افراد در برخورد با  معلولان، ناخودآگاه ترحم می‌کنند. شاید برای بسیاری، مرز بین توجه و ترحم چندان قابل تمیز نباشد. ترحم، به هرگونه دلسوزی یا محبت نابجا و اغراق شده گفته می‌شود که همیشه برای افراد دارای معلولیت آزار دهنده است.

برخی نیز در تعامل با افراد دارای معلولیت، لحن‌شان را کودکانه می‌کنند یا تلاش می‌کنند ساده‌تر صحبت کنند. همه این افراد با حسن نیت و به قصد کمک به معلولان یا شاید به زعم خود، به هدف کاهش رنج آنان، دست به چنین کاری میزنند. باید در پاسخ به این گروه گفت بسیاری از افراد دارای معلولیت، محدودیت فیزیکی خود را پذیرفته‌اند و از آن رنجی نمی‌برند. آنچه که باعث آزار این افراد می‌شود، همین ترحم‌ها و برخوردهای متفاوت است. در برخورد با افراد دارای معلولیت، خودتان باشید، ترحم نکنید و لحن‌تان را تغییر ندهید.

لازم است در کلاس به این موضوع توجه داشته باشید که دانش‌آموز دارای معلولیت مشکل خاصی نداشته باشد و امکانات و اطلاعات مانند سایرین در دسترس او قرار بگیرد؛ اما این بدان معنی نیست که شما به آن دانش‌آموز بسیار بیشتر از دیگران توجه کنید، با لحنی متفاوت با او صحبت کنید یا مدام به او لبخند بزنید. همه اینها اگر صرفا برای آن دانش‌آموز باشد ترحم نام می‌گیرد و برای او آزار دهنده خواهد بود.

کمک‌های مالی بی‌مورد، بخشش‌های نابجا، احوال پرسی بیش از حد و به طور کل هر لطفی که با اغراق همراه بوده و تفاوت، تمایز و یا نابرابری ایجاد کند، مصداق بارز ترحم است و باید از آن اجتناب کرد.

هیچگاه اشتباه، کم‌کاری یا تنبلی دانش‌آموز دارای معلولیت را صرفا به خاطر معلولیت نادیده نگیرید و اغماض نکنید. نمره دادن از سر ترحم به افراد دارای معلولیت، می‌تواند یکی از بزرگترین آسیب‌های دوران تحصیل آنان باشد و اجر زحماتشان را زایل خواهد نمود. این بسیار پسندیده است که دانش‌آموز دارای معلولیت را به خاطر فائق آمدن به مشکلات ناشی از معلولیت تشویق کنید اما نباید بی هیچ دلیلی اشتباهات یا کم‌کاری های آنان را نادیده بگیرید. آنان باید بتوانند تا جایی که توان خودشان و امکانات سخت افزاری و نرم‌افزاری اجازه می‌دهد، پا به پای سایر دانش‌آموزان پیش بروند.

عموم دانش‌آموزان را با افراد دارای معلولیت آشنا کنید

همان طور که پیشتر هم آمد، آشنایی با افراد دارای معلولیت، به دانش‌آموزان کمک می‌کند در همه جا، از جمله در مدرسه، بسیار راحت‌تر آنان را بپذیرند و با سهولت بیشتری خود را با محدودیت‌های آنان وفق دهند. از همین رو ضروری است که همه معلمان، حتی اگر دانش‌آموز دارای معلولیت ندارند، از معلولیت به عنوان یک موضوع قابل بحث در مباحث کلاس بهره ببرند.

در صورتی که دانش‌آموز دارای معلولیت دارید، به طور ویژه جلسه‌ای برای صحبت در خصوص توانمندی‌ها، محدودیت‌ها و نیازهای این افراد برگزار کنید و اجازه دهید دانش‌آموزان در این خصوص صحبت کنند و اطلاعات لازم را کسب کنند. البته لازمه این کار این است که دانش‌آموز دارای معلولیت، ویژگی جسمی یا حسی خود را پذیرفته باشد و مشکلی با این موضوع نداشته باشد. در صورتی که این مساله برای او قابل پذیرش نبود و تمایلی به چنین کاری نداشت، هرگز او را وادار به این کار نکنید و اجازه بدهید به تدریج و طی فرایند پذیرش معلولیت، خود به این کار اقدام کند. در این خصوص در مبحث «کمک به پذیرش معلولیت» بیشتر سخن خواهیم گفت.

دانش‌آموز دارای معلولیت را در همه امور مشارکت دهید

به عنوان معلم، تفاوتی بین دانش‌آموزان دارای معلولیت و سایرین نگذارید و آنها را در انجام تکالیف یا کارهای کلاسی مستثنی نکنید. امکان شرکت در فعالیت‌های غیر درسی و فوق‌برنامه هم باید برای آنان به اندازه سایر دانش‌آموزان فراهم باشد. سعی کنید بستری برای دانش‌آموز معلول فراهم کنید که قادر باشد مانند سایرین در فعالیت‌های کلاس و مدرسه مشارکت داشته باشد. فعالیت در زنگ ورزش، حضور در کارگاه، آزمایشگاه، مشارکت در تهیه روزنامه دیواری، ساخت کاردستی، شرکت در راهپیمایی و اردو و سایر فعالیت‌های مدرسه، همه فعالیت‌هایی هستند که افراد دارای معلولیت قادر به انجام آن هستند و حق دارند مانند سایرین در آنها حضور داشته باشند.

به دانش‌آموزان هم بیاموزید همکلاسی‌های دارای معلولیت‌شان را حتی‌الامکان در همه بازی‌ها و کارهای گروهی مشارکت دهند. به طور کل تنها زمانی دانش‌آموزان معلول را از فعالیت معاف کنید که مطمئنید قادر به انجام آن نیستند. به عنوان مثال دانش‌آموز نابینا می‌تواند در بازی فوتبال با سایر دانش‌آموزان مشارکت داشته باشد اما در والیبال چنین امکانی وجود ندارد. یا دانش‌آموزی که از ویلچر یا عصا استفاده می‌کند هم می‌تواند با کمی ایجاد تغییر در بازی، در آن حضور داشته باشد.

در موقعیت‌هایی که تشخیص می‌دهید دانش‌آموز، قادر به انجام یک فعالیت خاص نیست، حتما فعالیتی جایگزین ارائه کنید. مثلا دانش‌آموز نابینا به جای نقاشی کردن می تواند شکل اشیاع را برش زده و بر روی کاغذ بچسباند و یا دانش‌آموزی که از ویلچر استفاده می‌کند به جای دویدن، می‌تواند یک مسیر را با ویلچر طی کند یا توپ را به داخل سبد بسکتبال بیندازد.

به دانش‌آموز دارای معلولیت کمک کنید معلولیتش را بپذیرد

بسیاری از دانش‌آموزان دارای معلولیت، از ابتدا معلولیتی نداشته‌اند و بعدها در اثر حوادث یا بیماری دچار معلولیت شده اند؛ از همین رو پذیرش این اتفاق ممکن است برای آنها دشوار باشد. حتی دانش‌آموزانی که از بدو تولد معلولیت داشته‌اند هم ممکن است هنوز آن را کامل نپذیرفته باشند. از همین رو، معلمان و کادر مدرسه می‌توانند نقش مهمی در پذیرش معلولیت از سوی دانش‌آموز داشته باشند.

کمک به پذیرش معلولیت موضوعی تخصصی و بسیار مهم است. لازم است در این خصوص، خانواده دانش‌آموز دارای معلولیت، روانشناس و مشاور مدرسه، معلم رابط و سایر معلمان همکاری تنگاتنگ داشته باشند و از روش‌های صحیح برای رسیدن به این هدف استفاده کنند.

گفتگوی باز در باره معلولیت با همه دانش‌آموزان و اختصاص مباحثی از کلاس به این موضوع، معرفی افراد برجسته دارای معلولیت، دعوت از افراد توانمند دارای معلولیت به مدرسه، استفاده از بازی های خاص، نقش بازی کردن و تئاتر درمانی و … راه‌هایی هستند که معلم و مشاور مدرسه می‌توانند برای پذیرش معلولیت به دانش‌آموزان از آن بهره بگیرند.

همچنین رعایت کلیه مواردی که در بخش «چگونگی تعامل با افراد دارای معلولیت» ذکر شد، می‌تواند تاثیر مهمی در پذیرش معلولیت در دانش‌آموز معلول داشته باشد. هنگامی که دانش‌آموز دریابد که در همه امور با سایرین برابر است، ترحمی متوجه او نیست، در همه امور مشارکت داده می‌شود، سایر دانش‌آموزان نگاهی متفاوت به او ندارند و او را مورد تمسخر قرار نمی‌دهند، مطمئنا وضعیت موجود خود را بسیار راحتتر خواهد پذیرفت. در مجموع دانش‌آموز باید به طور عملی به این نتیجه برسد که او، همان گونه که هست مورد پذیرش همه قرار گرفته است و فقط تفاوت ظاهری با دیگران دارد. واقعیت این است که تمام مقاومت یک دانش‌آموز دارای معلولیت، به این دلیل است که نمی‌خواهد برخوردی متفاوت با او صورت بگیرد و او از جمع عموم دانش‌آموزان جدا شود. رفع این مانع، می‌تواند پذیرش معلولیت را برای او با سهولت بیشتری به انجام برساند.

به توانمندی‌های دانش‌آموز دارای معلولیت باور داشته باشید

در مجموع لازم است به پرورش توانمندی‌ها و استعداد‌های دانش‌آموز دارای معلولیت توجه خاص داشته باشید. به توانمندی‌های او باور داشته باشید و این باور را به سایر دانش‌آموزان نیز انتقال دهید. اجازه ندهید کمک‌های بی‌مورد، ترحم یا ملاحظات سایرین، به استقلال او لطمه بزند یا زمینه کم‌کاری و تنبلی را در او فراهم آورد.