یک سلام گرم به دوستان گرم و با صفای محله نابینایان.
امید که مثل خورشید همیشه تابنده باشید!
امروز با آخرین بخش از سفر طولانی این نوبتمون به جهان آزاد با شما هستیم.
در چهار بخش گذشته آگاهتر شدیم که والدین به عنوان اولین و مهمترین مربیان تحرک کودکان به خصوص کودکان نابینا چه نقش بزرگی در شروع حرکت و طی مسیر فرزندانشون به سوی استقلال ایفا میکنن. با گرایشهای متفاوت علمی و تصورات مختلف و فرضیات متعدد درباره نابینایی و روشهای قدیمی و جدید کمک به فرد نابینا برای شکلگیری آینده و یافتن جایگاهش در جهان اطرافش هم بیشتر آشنا شدیم. نظرات متفاوترو از صاحبنظرهای این امور در دورهها و موقعیتهای گوناگون کمی بیشتر از پیش شناختیم و به تحلیل نقش عصا و سایر ابزار در تکامل فرزندان نابینامون و شباهتها و تفاوتهای مسیرشون برای رسیدن به رشد و موفقیت با بچههای بینا پرداختیم. چندین سوال پرسیدیم، به چندین پرسش جواب دادیم، رویکردها و تجربیاترو بررسی کردیم و به انتظار پایان این سفر طولانی نشستیم.
امروز پنجمین و آخرین ایستگاه از این گشترو پشت سر میذاریم و با کوله باری از پرسشها، پاسخها و دانستههای جدید با نگاهی آگاهتر به جهان نظر میکنیم.
ضمن تشکر از تمامی همسفرانمون در محله نابینایان که در این راه دراز با ما بوده و همچنان همراه ما هستن، به ادامه و آخرین بخش از سیر این بارمون در جهان آزاد میپردازیم:
مشخصات نشریه:
- نام مقاله: Parents: Blind Children’s First Mobility Teachers
والدین: اولین معلمان تحرک کودکان نابینا - نویسنده: جو کاتر( Joe Cutter)
- مترجم: شبکه مترجمین ایران
- منبع: future reflections
بازنشر از مجلهی بازتابهای آینده، (Future Reflections), جلد 23، شماره 2، دوران خردسالی
بخش پنجم و پایانی:
چشماندازی جدید
به عقیدهی من، اگر متخصصان تحرک و جهتیابی به این سوالات و پرسشهایی از این قبیل توجهی نکنند، این حرفه که هماکنون نیز در خطر است را شدیدا آسیبپذیر خواهند کرد. ضمنا، جنبش نابینایی منابع و مآخذ روزافزونی را برمبنای چشماندازی متفاوت ایجاد کرده است، چشماندازی که حاصل بیش از پنجاه سال تجربهی جمعی هزاران نابینا میباشد. در این قسمت، برخی از مشاهداتم را از فلسفهای ارائه کردهام که زمینهساز شور و شوق و استدلال در منابع و مآخذ انافبی بوده است:
- این فلسفه مثبت است.
- فرض میدارد که نابینایی نیاز به «چارهجویی» ندارد..
- این مفهوم را ترویج میکند که «تفاوتها نقصان نیستند».
- تکنیکهای جایگزین نابینایی رویکرد «توانایی انجام هر کاری» را در زندگی ترویج میکنند.
- به مسائل و دغدغههایی میپردازد که اساسا انسانی هستند.
آنچه امروز برای شما شرح دادم همان موضوعیست که من آن را چشماندازی در مورد تحرک مستقل کودکان مینامم. امیدوارم که این چشمانداز باورها و اعمال شما را به عنوان اولین معلمان تحرک فرزندانتان ارتقا بخشیده و آن را به تحرک مستقل فرزندتان در خردسالیاش معطوف کند.
نیاز به دانستن و انگیزهی حرکت
خلاصه اینکه، نیاز به دانستن و انگیزهی حرکت لازمهی انسان بودن است. بنابراین، تحرک و جهتیابی مستقل بیش از اینکه راهی برای حرکت از مکانی به مکان دیگر باشد، شیوهی زندگی است. تحرک و جهتیابی راهی برای دانستن، فرآیند تعامل متقابل، جزیی از جهان بودن نه جدا از آن میباشد. در دوران خردسالی، این فرآیند کودکان نابینا را قادر میسازد تا تعامل مستقلی با دنیا داشته باشند. در دوران کودکی، تجربیات گوناگون به وسیله پیوندی مشترک به یکدیگر میپیوندند. این واقعیت که کودکان نابینا، مانند همهی کودکان، حس ذاتی کارآمدی، توانایی ذاتی برای ساماندهی تجربیات خود، و توانایی یادگیری از آن تجربیات (و ارتقا آنها) را دارند. از اولین طرحهای حسی-حرکتی گرفته تا شکلگیری تفکر آگاهانه و حل مسئلهی پیچیده، انگیزهی آگاهی روزافزون از واقعیات فعلی در کودکان بینا و نابینا به یک اندازه مبنای تفکر و حرکت هدفمند آنهاست.
بسیار مهم است که والدین اطلاعات دقیقی در مورد نابینایی و این روند طبیعی داشته باشند تا بتوانند بهتر به فرزندان خود تعامل مستقل با جهان و درون آن را بیاموزند. ما، تیمی متشکل از والدین، کودکان و متخصصان، با اهداف مشترکی هستیم که نیاز طبیعی کودک به دانستن و انگیزهی حرکت را برآورده میکنیم.
تاریخچهی تحرک و جهتیابی رسمی رویکرد بزرگسال به بزرگسال را با یک راهنمای بینا و تکنیکهای پیش از به کارگیری عصا، که قبل از استفاده از عصا آموزش داده میشوند، نهادینه کرده است. این رویکرد سنتی را میشود به عنوان یک مدل از بالا به پایین (top-down model) در نظر گرفت. در این مدل، بزرگسالان ابتدا مفاهیم را یاد می گیرند، سپس طرحهای حرکتی را برای مطابقت با این مفاهیم فرامیگیرند. با اینحال، از چشمانداز کودکان، این رویکرد از پایین به بالا خواهد بود. (میخواهم به تأثیر دکتر لورین مککون (Lorraine McCune) بر تفکرم اذعان کنم. دانش و تفکر روشن او در مورد کارهایی که نوزادان انجام میدهند و نحوه یادگیریشان نقش بسزایی در شکلگیری این مدل داشته است.) ابتدا کودکان حرکات هدفمند را فرا میگیرند، سپس با شالودهی محکمی از طرحهای حرکتی که یاد گرفتهاند به آنها اعتماد و تکیه کنند، مفاهیم را میآموزند. مفاهیم و طرز تفکر دربارهی جهان حاصل تجربه هستند. با این مدل از پایین به بالا، والدین و سایر مربیان استراتژیها، فعالیتها و ابزارهایی مانند عصا که تفکر هدفمند و حرکت هدفمند را تسهیل میکنند را بررسی و کاوش خواهند کرد.
این رویکرد این تصور که کودکان پیش از استفاده از عصا باید بالغ شده باشند را رد میکند. با پیشرفتهتر شدن طرحهای حرکتی و حرکت، کودکان بالغ میشوند. عصا میتواند از لحظه شروع راه رفتن کودک در این فرآیند کمک کند.
در این مدل از پایین به بالا، راه رفتن با عصا مجموعه مهارت متمایزی محسوب نمیشود. درمقابل، قاشق زمینهساز استفاده از عصا است. ابزارهای دستی نظیر قاشق، بیلچه و ملاقه در این رویکرد از پایین به بالا ارزشمند خواهند بود. از این چشمانداز، مهارتهای حرکتی استفاده از عصا مهارتهای مرموز و منحصربهفردی نیستند که نیاز به دانش خارقالعاده و آموزش تخصصی داشته باشند. این مهارتها جزیی از طرحهای حرکتی معمولی و استفاده از ابزار هستند که والدین میتوانند به همهی کودکان بیاموزند. همچنین، در این چشمانداز، نیازی به تکنیکهای کذایی پیشعصا و ابزارهای پیشعصا نیست. واقعیت این است که تکنیکهای پیشعصا در واقع تکنیکهای حرکتی جایگزین هستند (که اتفاقاً جایگاه پایینتری نسبت به تکنیکهای استفاده از عصا دارند)، و بههیچوجه یادگیری این تکنیکها برای استفاده از عصا ضروری نیستند. همین امر در مورد ابزارهای پیشعصا نیز صادق است. درواقع، این ابزارها جایگزین عصا هستند، و اصلا آمادگی کودکان را برای استفاده از عصا ارتقا نمیدهند.
همچنین، در این چشمانداز، والدین و سایر مربیان محتاط خواهند بود تا عجولانه بر تکنیکهای استفاده از عصا که ممکن است صرفا مناسب بزرگسالان، نه کودکان نابینا باشند، پافشاری نکنند. کودکان نابینا باید کاوش و کشف کنند، و راهحلهای خودآموختهای را خلق کنند که بزرگترهایشان نیز این راهحلها را ارزشمند ببینند.
چشمانداز پایین به بالا در مورد تحرک و جهتیابی کودکان به نیازهای تکاملی همهی کودکان اعم از امنیت، حرکت، تفسیر اطلاعات حسی، ارتباط، و استقلال احترام میگذارد. این نیازها در زندگی روزمرهی کودکان اعم از تغذیه، حمام کردن، بازی، معاشرت و کاوش در جهان برآورده میشوند. استفادهی کودکان نابینا از عصا صرفاً بخشی طبیعی از پروسهی رشد آنها است و یادگیری استفاده از آن بهاندازهی یادگیری استفاده از قاشق عادیست.
مهمتر از همه، میخواهم تأکید کنم که باورهای ما به عنوان والدین و مربیان، بر آنچه میآموزیم و چگونه آن را آموزش میدهیم، و انتظاراتمان از سیر فرزندان نابینایمان به سوی استقلال تاثیر خواهد گذاشت. این باورها نه فقط بر روابط ما با یکدیگر، بلکه بر باور و انتظاری که فرزندانمان در نهایت به عنوان افراد نابینا نسبت به خود و از خودشان پیدا میکنند تاثیر خواهند گذاشت.
امیدوارم که این مطالب به شما کمک کنند تا نقشتان را بهعنوان اولین معلمان تحرک فرزندانتان بهتر ایفا کنید.
شناسنامه نشریه جهان آزاد
همانطور که از نام این نشریه بر میآید، قرار است به تجربیات نابینایان، والدینشان، اطرافیانشان، دوستانشان و هر انسانی که تمایل به فهم معلول و معلولیت دارد و توانسته در این راه به چیزهایی نیز دستیابد بپردازد. البته ما تمرکزمان بیشتر بر روی تجربیات عزیزان در حوزه ی نابینایی است. می خواهیم ببینیم والدین یک نابینا برای دستیابی فرزندش به حق و حقوقش دست به چه اقداماتی می زند. می خواهیم ببینیم تمام کسانی که با نابینا در ارتباط هستند، چه کاری برای هرچه مستقلتر شدن فرد با آسیب بینایی انجام می دهند و کدامشان اثربخش بوده است. خلاصه ی کلام اینکه میخواهیم در حوزه نابینایی از تجربیات دنیا بهره ببریم تا روزی با آگاهی از این تجربیات بتوانیم به خود تلنگری زده و به سمت اهدافمان حرکت کنیم.
البته اگر پدر و مادری یا دوست و آشنایی در ایران عزیز نیز توانسته برای حل مشکلی از مشکلات بیشمار نابینا راه حلی پیدا کند، می تواند آن را در قالب یک مقاله در اختیار ما قرار دهد. چون ایران هم بخشی از این جهان است و ما برای جمع آوری این تجربیات همیشه هم لازم نیست دست به دامان جراید غرب باشیم. هرچند که فعلاً ظاهراً راه دیگری وجود ندارد. همه ی ما بر این امر واقفیم که دنیای غرب در خصوص معلول و معلولیت خیلی زودتر و بیشتر از ما از خود جنبوجوش نشان داده و به دست آوردهای بی نظیری دست یافته است.
اگر دوستی هم مقاله ای را خوانده و آن را مفید یافته، می تواند آن را ازطُرُقی که در پایان می آید، جهت ترجمه به دست ما برساند.
فعلا بنا بر این است که ماهی یک مقاله ی تخصصی در این موضوع منتشر کنیم. ولی شاید زندگی مجال بیشتری به ما داد و در هر ماه مطالب بیشتری جمع آوری کرده و در طول ماه به خدمتتان پیشکش کردیم.
ذکر این نکته هم الزامی میباشد که قرار نیست همیشه مقاله ی منتشر شده همراه با فایل صوتی باشد. ولی تلاشمان بر این است که این اتفاق جذاب همیشه بیفتد.
قطعا نظرات، انتقادات و پیشنهادات شما می تواند چراغ راه ما باشد.
ایمیل: hotgooshkon@gmail.com
آیدی تلگرام: @hotgooshkon1
به امید جهانی آزاد تر!