خانه
جستجو
Close this search box.
جستجو

تدریس عروض و قافیه, درس اول.

سلاااام دوستان باحال گوشکنی, آخرش فرصت پیدا کردم تدریسی رو که قولش رو داده بودم شروع کنم.
بنا بر میل بعضی از دوستان تصمیم گرفتم تدریس به صورت متنی باشه و در آخر فایل وردش در اختیار دوستان قرار بگیره.
حالا بریم سراغ درس 1:
شما تو این درس با چند اصطلاح و یه سری نکاتی پیرامون شعر و تفاوتهاش با نثر آشنا میشید.
اصطلاحات: 1- حرف: نخستین واحد زبان و کوچکترین واحد حرف نامیده میشود. لازم به ذکر است که در شعر شکل ملفوظ حرف مبنای تشخیص قافیه و آرایه های لفظیست نه شکل نوشتار.
مصوت و صامت: حروف ملفوظ بر دو نوع است, صامت و مصوت.
مصوت:زبان فارسی دارای 6 مصوت است 3 مصوت کوتاه و 3 مصوت بلند. مصوتهای کوتاه عبارت است از: َ،ِ،ُ.
و مصوتهای بلند عبارت است از: آ،ای، او.
صامت: زبان فارسی دارای 23 صامت است.
2- قافیه ی شعر فارسی: شنیدستم که در ایام دیرین, شبی حلوای نذری پخت شیرین.
این بیت دارای قافیه است, دیرین و شیرین قافیه است و و ین هم حروف قافیه که در درس مربوط به قافیه به حروف قافیه بیشتر پرداخته میشود.
3- ردیف: به کلمه ای که آخر هردو مصرع یک بیت تکرار میشود ردیف گفته میشود. لازم به ذکر است که ردیف بعد از قافیه و عیناً چه از نظر لفظ و نوشتار تکرار میشود.
مثال: به نام خداوند جانآفرین, حکیم سخن در زبان آفرین. که در این بیت کلمه ی آفرین ردیف محسوب میشود.
واژه های قافیه: واژه هاییست که حرف یا حروفی در آخر آنها مشترک باشد.
حرف یا حروف قافیه برای قافیه سازی بسیار لازم است.
حروف قافیه دارای دو قاعده است: 1- هریک از مصوتهای آ و او به تنهایی اساس قافیه قرار میگیرند و مصوت ی معمولاً به تنهایی قافیه نمیشود البته شاعرانی به ندرت چنین کاری انجام داده اند. مانند منوچهری.
مصوت ِ نیز گاهی اساس قافیه قرار گرفته است, به ویژه در مواردی که قافیه ی شعر الحاق داشته باشد.
2- هر مصوت با یک یا دو صامت بعدش قافیه قرار میگیرد.مثال: کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد, یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد.
خدا نگهدار. تو نظرات منتظر همهتون هستم.
انتقادی هم اگر نسبت به شکل تدریس و هر چیز دیگه ای داشتید بنویسید تا بررسی و در صورت امکان برطرف بشه.

۲۳ دیدگاه دربارهٔ «تدریس عروض و قافیه, درس اول.»

سلام به آقای رفیعی: خیلی عالیه: دستتون درد نکنه: مرسی: من هم که قصد داشتم بعضی از درسها رو بزارم با عرض تعسف یه کمی مشکل برام پیش اومد و انشا الاه تا چند روز دیگه میزارمشون حالا روزش رو دقیق نمیدونم ولی حتمً خواهم گذاشت: تا اینجا هم از همه دوستان خیلی خیلی عذر میخوام: دوستان ببخشید من رو

درود بر امین عزیزم. تشکر میکنم از شروع درس ادبیات. ولی تا حالا که دو سه روزی از گذاشتن این پست میگذره هنوز آقا معلم نیومده و به کامنتها جواب نداده. امید که زود بیاد.
خب امین لطفا در مورد جمله زیر بیشتر توضیح بده:
لازم به ذکر است که در شعر شکل ملفوظ حرف مبنای تشخیص قافیه و آرایه های لفظیست نه شکل
نوشتار
حقیقتش من چیزی از این جمله نفهمیدم لطفا با مثال توضیح بده.
دیگه اینکه صامتها را نگفتی کدامها هستند و اصلا فرق بین صامت و مصوت چیه؟
همچنین مفهوم جملات زیر را متوجه نشدم لطفا با مثال توضیح بده آخه دوزاری من خیلی کجه خخخخ:
حرف یا حروف قافیه برای قافیه سازی بسیار لازم است.
حروف قافیه دارای دو قاعده است: ۱- هریک از مصوتهای آ و او به تنهایی اساس قافیه قرار میگیرند و مصوت ی معمولاً به تنهایی قافیه نمیشود البته شاعرانی به ندرت
چنین کاری انجام داده اند. مانند منوچهری.
مصوت ِ نیز گاهی اساس قافیه قرار گرفته است, به ویژه در مواردی که قافیه ی شعر الحاق داشته باشد.
۲- هر مصوت با یک یا دو صامت بعدش قافیه قرار میگیرد.مثال: کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد, یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد.

سلام عموجان, یه کاری برام پیش اومد که نتونستم زود بیام و جواب بدم.
در رابطه با جمله ی اول باید بگم که همون شکلی که حرف میزنی ملاک و مبناس نه شکلی که مینویسی مثلاً در شعری که کلمه ی خواهر به کار رفته برای تشخیص قافیه و جناس و … خاهر که شکل ملفوظه درسته نه خ واهر که شکل نوشتاره.
در رابطه با نوشته های آخر که مربوط به قافیس تو درس دوم بیشتر صحبت میکنیم و ابتدا جوابتا میدم و بعد کارا پی میگیرم.
در بحث صامت و مصوت باید بگم که صامتها همون حروف الفباس مثل ا ب پ ت و… و مصوتها هم همون ششتایی که نوشتم.
بازهم مشکلی بود در خدمتم.

آقا امین سلام، امیدوارم حالتون خوب باشه. من هم مثل شما شعر میسرایم البته شاید به خوبی شما نباشه. من یک ضعف بزرگی در عروض و قافیه دارم اصلاً وزنها را تشخیص نمیدم. هر کاری که کردم نتونستم با وزنهای عروضی آشنا بشم. از شعر کلاسیک خوشم میاد و دوست دارم در همین قالب شعر بگم. میخواستم بگم که چه راهی شما پیشنهاد میکنید که با وزنهای عروضی من آشنا بشم؟ با تشکر از شما.

سلام آقا هادی, تمرین بهترین و بااثرترین راه حل هست.
خودم هی شعر میگفتم و هی تلاش میکردم وزنشا پیدا کنم, اوایل با بخش کردن کلمات و بعد به جایی رسیدم که فقط بشنوم وزنشا درمیارم.
شما استاد منی آقا هادی.

دیدگاهتان را بنویسید