سلام دوستان.
من از اول راهنمایی تا پایان پیشدانشگاهی در مشهد خوابگاه بودم و این خاطره هم یکی از خاطرات زیبای اون سال هاست که می نویسم.
با اصلاحات بسیار جزئی از وبلاگم کپی می کنم.
سوم دبیرستان بودم که به پیشنهاد یکی از دوستان تقریباً همه بچه های خوابگاهمان به یکی از خانه های سالمندان مشهد رفتیم. نام و آدرسش را نمی گویم؛ زیرا معتقدم هر جایی هم که می بود فرقی نداشت و خاطره من همین می شد که الآن هست.
درست مثل امروز جمعه بود؛ ساعت نه صبح آن جا بودیم و از آن جا که با هماهنگی قبلی رفته بودیم و در کل چنین جا هایی را نمی شود سرزده رفت با استقبال کم نظیری مواجه شدیم.
برای آشنایی بیشتر شما عرض می کنم که بچه های نابینا علاوه بر استعداد بالایی که در فرا گرفتن درس ها دارند از هنر هم بی بهره نبوده و به خصوص در هنر های شنیداری آن هم موسیقی و نواختن ساز هایی چون کیبورد، گیتار، ضرب، تیمپو و فلوت و … دست های توانایی دارند و در بین این قشر صدا های زیبا هم کم نیست که به موقع خود در مراسم عزاداری و برخی هم شادی و عروسی حاضرین را به فیض اکمل می رسانند.
با همان اجازه قبلی که گفتم سیستم صوت و کیبورد و تیمپویی هم دست و پا کردیم و با خود بردیم. جالب این جا بود که با هماهنگی ای که ما از آن خبر نداشتیم و فکر می کردیم دو سه ساعت دیدارمان طول می کشد و بلافاصله بر می گردیم؛ ناهار را همان جا ماندیم و ساعت حدود دو و نیم بعد از ظهر بود که برگشتیم.
قبل از این که برسیم در مینوبوس با هم در باره این که باید آن جا چه طور جایی باشد و این که چه رفتاری مناسب آن جمع است صحبت می کردیم؛ آخِر درست است که همه بچه ها به میهمانی های زیادی رفته بودند؛ اما به هر حال خانه سالمندان با یک میهمانی خانوادگی تفاوت بسیار داشت؛ به هر صورت نود درصد به بالای میزبانان تا کنون با نابینایی مواجه نشده بودند و ممکن بود حرفی زده شود که به مذاق هر دو گروه نابینا و سالمندان خوش نیاید؛ از این رو بچه های بزرگ تر کوچک تر ها را نصیحت می کردند که فقط همین یک بار است که ما به آن جا می رویم و هر چه گفته شد زیاد اهمیتی ندهید و به دل نگیرید؛ مثلاً ممکن است گفته شود: چه بچه های مظلومی! حیف این چهره های زیبا نیست که نابینا باشند یا الهی الهی برای من دعا کنید و از این طور حرف ها که متأسفانه کسانی که تا کنون رابطه ای با نابینایان نداشته اند می گویند و چه بسیار هم باعث دلخوری می شوند.
خلاصه همه پذیرفته بودیم که همان طور که نتوانسته ایم پدر بزرگ ها و مادر بزرگ های خودمان را که سال هاست با ما زندگی کرده اند توجیه کنیم که ما هم مثل بقیه نوه های شما انسان های معمولی هستیم با این تفاوت که نمی بینیم و از این لحاظ هیچ فرقی با آن ها نداریم که هر وقت به دیدار شما می آییم کمی اشک در چشمانتان جمع می شود و حسابی برایمان دل می سوزانید؛ آن هایی هم که در خانه سالمندان هستند مثل پدر بزرگ ها و مادر بزرگ های خودمان هستند و نمی شود تغییرشان داد آن هم با یک بار دیدن.
داشتم چه می گفتم؟ بله؛ ساعت حدود نه بود که رسیدیم.
همین که وارد شدیم یک نفر که احتمالاً سرپرست آن جا بود به استقبالمان آمد و برایمان توضیح داد که خوب شد که شما آمدید؛ خیلی از خانواده های کسانی که این جا هستند سالی به دوازده ماه به پدر و مادر هایشان سر نمی زنند و به این خاطر خیلی ناراحت و تا حدی هم افسرده هستند؛ البته همه چنین وضعی ندارند و کسانی هم هستند که هر هفته جمعه ها پسر ها و دختر هایشان همراه با نوه ها و شاخه گلی و هدیه ای و … مرتب به ملاقاتشان می آیند و انسان های خنده رو و بشاشی هستند.
من که اولین بارم بود به خانه سالمندان می رفتم و از دوستانم هم که پرسیده بودم خیلی هایشان چنین وضعی داشتند؛ با این حرف ها نگرانیمان از این که سر انجام این ملاقات چه می شود بیشتر شد؛ اما حالا که آمده بودیم و نمی شد بر گردیم و هنوز هم که اتفاقی نیفتاده بود و در کل درست نیست که انسان در کار ها پیشداوری کند؛ دل را به دریا زدیم و وارد محلی شدیم که همه آن جا جمع بودند. آن وقت بود که فهمیدیم با آن ها هم هماهنگ شده که امروز گروهی به دیدنتان می آیند.
با ورود ما سر و صدای همه به سلام و احوال پرسی بلند شد و لحظاتی بعد که جو آرام تری به وجود آمد یکی از دوستان میکروفون همراه را روشن کرد و با همه سلام و احوال پرسی کرد. شعر کوتاهی خواند و تا آن وقت کیبورد و نوازنده اش هم آماده شدند و به دوستمان که از این به بعد مجری خطابش می کنیم پیوستند.
در این بین که مجری صحبت می کرد و آهنگ هایی هم نواخته می شد ما هم در صندلی هایی که گویا از قبل برای چنین ملاقات هایی پیشبینی شده نشستیم و من برخلاف میلم به اصرار یکی از دوستان نزدیک میکروفون جا گرفتیم؛ در کنارمان سالمندان بودند که در مبل ها و بعضاً روی ویلچیر هایشان نشسته بودند و با ما کف می زدند و پذیرایی می شدند.
چند دقیقه بعد که آهنگ های تقریباً نرم نواخته می شد و ما هم به خودسازی مشغول بودیم؛ یکی از دوستان که آهنگ های زیادی را از حفظ بود و انصافاً هم خوش می خواند پای میکروفون رفت و آهنگی را به این مضمون از گلپا خواند:
موی سپیدو توی آینه دیدم
آهی بلند از ته دل کشیدم
تا زیر لب شِکوِه رو کردم آغاز
عقل هیم زد که خودت رو نباز:
عشق باید پا در میونی کنه
تا آدم احساس جوونی کنه…
رفته بودم که مثل یک کبوتر
باز کنم تو آسمون بال و پر
دیدم که شوقی ندارم به پرواز
عقل هیم زد که خودت رو نباز:
عشق باید پا در میونی کنه
تا آدم احساس جوونی کنه…
دوستمان مشغول خواندن بود که یک شخص که گویا سرپرست یا مدیر خانه سالمندان بود نزد آن ها رفت و گفت: «اگر می شود آهنگ های شاد بخوانید؛ چند نفر دارند های های اشک می ریزند.»
حرفش تمام نشده بود که آهنگ را نیمه کاره رها کردند و رفتند سراغ کوچه بازاری هایی از داوود مقامی و قادری و … که شعر هایشان را نه دوست دارم و نه چیزی در ذهنم مانده که برایتان بنویسم.
شخصی که پیشنهاد آهنگ های شاد داده بود راست می گفت؛ زیرا بعداً که از دوستان نیمه بینایم پرسیدم تصدیق کردند که بله؛ مخصوصاً خانم ها حسابی گریه می کردند.
همان دوستان هم بعداً به ما گفتند که وقتی آهنگ های شاد نواخته می شد؛ عده ای از پیرمرد ها و پیر زن ها و مخصوصاً پرستاران که جوان بودند به وسط آمده و قری هم به کمر هایشان داده بودند.
یک ساعتی که به رقص و شادی و … مشغول بودیم اعلام کردند که حالا به آن سوی آسایشگاه می رویم تا برای کسانی هم که آن جا هستند برنامه ای اجرا کنیم. از آن جایی که من زیاد کنجکاو هستم از سرپرست خوابگاهمان پرسیدم مگر آن طرف چه خبر است که این طرف نیست و مگر آن ها این جا جا نمی شدند که همه از برنامه ها استفاده کنند؟ و سرپرستمان بعد از آن که جزئیات مسأله را جویا شدند به من گفتند: «مثل این که این قسمت که ما در آن هستیم خانواده های پولدار هستند و در کل آسایشگاه را دو قسمت کرده اند و پولدار ها یک طرف هستند و کم پول ها و بی پول ها طرف دیگر. علت این تقسیم بندی هم این است که کسانی که این قسمت هستند علاوه بر مخارجی که دولت به آن ها اختصاص می دهد خانواده هایشان نیز ماهانه مقادیری به آسایشگاه می دهند و توصیه می کنند که عزیزانشان در رفاه باشند.»
با خودم گفتم: «چه جالب! این جا هم مثل بقیه زمین است؛ مثل دنیا و مثل شهر ها که بالا شهر و پایین شهر دارند. این جا هم می شود پول داران را از بی پول ها تمیز داد.»
به آن طرف خانه سالمندان رفتیم. علاوه بر توضیحاتی که دوستان نیمه بینایمان بعداً دادند و تفاوت های این محیط را با محیطی که ترک کرده بودیم برایمان روشن کردند خودمان هم از فضایی که در آن بودیم و از بویی که نمی شود اسم بد را روی آن گذاشت؛ اما با آن طرف تفاوت فاحشی داشت بالا و پایین دنیا را یک بار دیگر تشخیص دادیم.
آن طرف هم روی صندلی ها نشستیم و سالمندان نیز در کنار ما که البته این بار تعداد کسانی که روی ویلچیر بودند بیشتر از کسانی که روی صندلی ها نشسته بودند خیلی بیشتر بود. -؛ نوشتم صندلی چون برخلاف آن طرفی ها که روی مبل نشسته بودند این طرفی ها مبل نداشتند-
آن جا هم که معلوم بود نمی شود آهنگ غمگین خواند؛ از همان اول آهنگ های شاد نواخته شد و برخلاف آهنگ های این طرف که به مراتب پر سر و صدا تر و شاد تر بودند باز هم سالمندان گریه می کردند و جز چند نفری حتی کف هم نمی زدند.؛ جالب این جا بود که یکی از خانم های سالمند خودش کنار میکروفون آمد و با سوز و گداز آهنگی محلی و غمگین که گویا لالایی بود خواند و بر ناراحتی جمع افزود. در آخِر هم علی رغم مخالفت خواننده و سرپرست که می گفتند فضا خیلی سنگین و غمناک است و برای سالمندان دیگر هم خوب نیست به اصرار خواست که دسته جمعی رسم زمونه رسول نجفیان را بخوانیم و ما هم که قبول نمی کردیم از بقیه قول گرفت که گریه نکنند و ناراحت نشوند. همه با هم خواندیم:
عجب رسمیه رسم زمونه
قصه برگ و باد خزونه
میرن آدما از اونا فقط خاطره هاشون به جا می مونه
اما مگر می شد گریه نکرد و خواند:
کجاست اون کوچه؟
چی شد اون خونه؟
آدماش کجان خدا می دونه
با اشک و آه ادامه دادیم:
بوته یاس بابا جون هنوز گوشه باغچه توی گلدونه
عطرش پیچیده تا هفتا خونه
خودش کجاهاست؟ خدا می دونه
میرن آدما از اونا فقط خاطره هاشون به جا می مونه
تسبیح و مُهرِ بیبی جون هنوز گوشه طاقچه توی ایوونه
خودش کجاهاست؟ خدا می دونه
پرسید زیر لب یکی با حسرت:
از ما ها بعد ها چه یادگاری میخواد بمونه خدا می دونه
میرن آدما از اونا فقط خاطره هاشون به جا می مونه.
و حالا حتماً خیلی از آن هایی که ما دیده بودیم رفته اند و فقط یادگاری هایشان است که باقی مانده است؛ اما چه یادگار هایی؟ خدا می داند و بس.
وقتی هم که برخواستیم تا برگردیم؛ عده ای بودند که با گریه اصرار می کردند: ما را هم ببرید، من هم می آیم و صدای گریه و شیونشان شاید هرگز از خاطر من نرود.
آن مسأله که هیچ توجهی به آن نشد؛ نابینایی ما بود.