با تقدیم گرمترین سلام ها و صمیمانه ترین درودها به حضور دوستان و هم محله ای های خون گرم و آگاه خودم.
در این پست بخش مهم و کلیدی دیگری از فرایند انجام تحقیق یعنی بیان مساله و اهمیت و ضرورت پژوهش معرفی شده است باشد که مورد پسند طبع علمی شما قرار بگیرد.
گفتار سوم بیان مساله و اهمیت پژوهش:
در شناسایی مساله ی تحقیق پژوهشگر سعی بر آن دارد تا شواهدی دال بر وجود مساله عرضه کند. به عبارت دیگر پژوهشگر زمینه ای را تصور می کند که در آن مساله ی مورد نظر رخ داده است. در این مرحله ویژگی های مساله، گستردگی و علل احتمالی بروز آن نیز شناسایی می گردد.بیان یک مساله ی روشن، دقیق و قابل اجرا شاید مشکلترین مرحله ی تحقیق باشد.
چرا که باید در بیان مساله تصویری کلی از موضوع و مساله ی مورد نظر پژوهشگر ارائه گردد طوری که مخاطب با خواندن بیان مساله به صورت روشن و به آسانی به مساله ی اصلی پژوهش پی ببرد.
یک بیان مساله ی خوب واجد ویژگی های زیر می باشد.
تصویر مساله در سطوح جهانی، کشوری و رشته ی تخصصی خویش:
بیان مساله در واقع با ارائه ی تصویر کلانی از مساله در سطح جهانی و بین المللی آغاز شده و ضمن تبیین وضعیت فعلی آن در سطح کشوری نهایتا به تشریح مساله و ابعاد و زوایای گوناگون و مبهم آن در زمینه ی تخصصی و مورد نظر پژوهشگر می رسد.
تحدید مساله در یک حوزه ی تخصصی:
همانطور که در ویژگی قبلی اشاره شد، منظور اصلی از بیان مساله تبیین و تشریح ابعاد و زوایای مختلف و مبهم مساله در یک زمینه ی خاص است و هدف اصلی بیان مساله نیز متمرکز شدن بر این نکته ی مهم است. به عبارت دیگر باید مساله ی پژوهش به صورت کاملا تخصصی و ویژه بیان گردد طوری که مخاطب با مطالعه ی آن به وجود مساله در آن حوزه ی خاص پی ببرد و بیان مساله نباید آنقدر وسیع و کلی باشد که خواننده را در درک مساله ی اصلی تحقیق دچار سردرگمی و ابهام بیشتر بسازد.
بیان علل احتمالی بروز مساله:
در بیان مساله پژوهشگر با عنایت به تحقیقات قبلی، مطالعات تخصصی خویش، و درک و دریافتی که از مساله پیدا کرده است می تواند به دلایل احتمالی بروز مساله اشاره نماید و به قطعیت نمی تواند در مورد علل آن صحبت نماید چرا که اگر محقق دلایل قتعی بروز مساله را بداند و بر بشمارد دیگر نیازی به انجام تحقیق در این مورد خاص نخواهد بود.
ارائه ی شواهد و مستندات دال بر وجود مساله:
یکی از موارد بسیار مهمی که باید در بیان مساله به آن اشاره شود تبیین و تشریح مساله با عنایت به شواهد و مستندات موجود است. در واقع محقق در بیان مساله مدعی است که یک مشکل در یک زمینه ی خاص وجود دارد. البته طرح چنین ادعایی باید مبتنی بر شواهد و مستنداتی باشد که هم برای پژوهشگر و هم برای مخاطبان قانع کننده باشد. به عبارت دیگر محقق باید ادعای وجود مشکل خود را با عنایت به شواهد و مستندات مدغن بیان نماید در غیر این صورت بیان مساله چیزی غیر از یک ادعای صرف و بی اعتبار نخواهد بود. محقق می تواند برای مستند ساختن بیان مساله ی خویش از منابع رسمی و موسق اطلاعات و آمار، پیرامون مشکل خود استفاده نماید.
اطلاعات کلی در باره ی تحقیقات انجام شده:
یکی دیگر از مواردی که باید در بیان مساله به آن توجه شود نتایج و یافته های تحقیقات دیگر در مورد این مساله است. به عبارت دیگر دستآوردها و اطلاعات قبلی در مورد مساله ی پژوهش را می توان در قالب مستندات و تبیین جوانب گوناگون ،مساله به خدمت گرفت.
بیان نواقص تحقیقات قبلی در ارتباط با مساله:
یکی از دلایل و عللی که محقق را به انجام پژوهش بر می انگیزد نواقص و کمبود هایی است که در مورد مساله مورد نظر وجود داشته و تحقیقات قبلی نیز به آن نپرداخته اند. از این رو نواقص و کمبود های احتمالی در مورد مساله نیز باید در بیان مساله مد نظر قرار گیرد.
اهمیت و ضرورت مساله
در بیان اهمیت مساله، منطق یک مطالعه و دلایل پژوهشگر برای انتخاب مساله و انجام تحقیق منظور می شود. اهمیت مساله می تواند قبل از گزاره های تحقیق یعنی اهداف، فرضیه ها و سوالات تحقیق ارائه گردد.
یک مساله ی تحقیق زمانی می تواند دارای اهمیت باشد که یکی از خصوصیات زیر را داشته باشد.
1- فراهم آوردن دانش در یک زمینه ی خاص
2- کمک به تدوین نظریه
3- تعمیم نتایج تحقیقات قبلی
4- کمک به پیشبرد روش شناسی تحقیق
5- روشن ساختن برخی از مسائل مهم روز
به عبارت دیگر اهمیت و ضرورت مساله می تواند در دو بعد کلی نظری و عملی بیان گردد با این توضیح که بعد نظری بیانگر اهمیت پژوهش از لحاظ تئوری و تولید دانش و مبانی نظری پژوهش است و بعد عملی، به اهمیت و ضرورت پژوهش در بهبود شرایط فعلی، کاهش موارد منفی و نامطلوب، روشن ساختن بسیاری از ابهامات پیرامون مساله و نهایتا انجام پژوهش با اتخاذ یک رویکرد و روش جدید اشاره دارد.
ادامه دارد