سلام به تمامی اعضای آشنای محله نابینایان به خصوص اهل سیر و سفر.
امید که بهار طبیعت با بهار دلهای تکتک شما عزیزان همگام و همراه باشه!
در بخش اول سفر سریالیمون به جهان آزاد کمی بیشتر با روشهای کاربردی جهت آموزش تحرک و جهتیابی به کودکان نابینا آشنا شدیم و در حال شناخت هرچه بیشتر نقش عصا در شروع تحرک نابیناها اعم از خوردسال و بزرگسال بودیم که زمانمون تموم شد و مجبور شدیم باقی گشت و گذارمونرو بذاریم واسه دفعه بعد، یعنی امروز و الان. خب، حالا که ادامه رشته گذشته اومده دستمون، بیایید به ادامه سفرمون و دیدنها، شنیدنها، و اکتشافات بیشتر بپردازیم!
مشخصات نشریه:
- نام مقاله: Parents: Blind Children’s First Mobility Teachers
والدین: اولین معلمان تحرک کودکان نابینا - نویسنده: جو کاتر( Joe Cutter)
- مترجم: شبکه مترجمین ایران
- منبع: future reflections
بازنشر از مجلهی بازتابهای آینده، (Future Reflections), جلد 23، شماره 2، دوران خردسالی
بخش دوم:
آنچه عصا قادر است انجام دهد
شما به عنوان نخستین معلمان تحرک کودکان مایلید بدانید که عصا چه کاری میتواند انجام دهد. عصا ابزاریست که وظایف بسیاری اعم از اطلاعرسانی، بازرسی، کاوش، شناسایی، و محافظت را بر عهده دارد. مهمتر از همه، عصا شناخت و حرکت در جهان را تسهیل میکند.
برای توضیح بیشتر، عصا چیزی بیش از یک برف پاککن در جهان است. این ابزار همچون فرمان ماشین است که میشود کنترلش کرد تا شما را به مسیری که میخواهید ببرد. مانند چراغ جلوی ماشین پیشنمایشی از آنچه در پیش روست نشان میدهد. عصا مانند سپر جلوی ماشین عمل کرده و مانع برخوردهای غیرمنتظره میشود. و همچون آنتنیست که دائماً در حال دریافت صداها و اطلاعات ارسالشده از محیط اطراف میباشد. همچنین، عصا مانند لاستیکهایی عمل میکند که روی سطح زمین تنظیم شده و امکان سواری نرمتر و پایدارتری را به وجود میآورند. درنهایت، عصا آینه بغلیست که هر زمان راننده میخواهد دور بزند، دید کافی از محیط اطراف به او میدهد.
عصا هم مانند ماشین برای رانندهای که از آن استفاده میکند مؤثر است. هم راننده و هم شخصی که از عصا استفاده میکند نیاز به آموزش دارند و باید قوانین حرکت در جاده را رعایت کنند. عصا هم مانند ماشین شما را به مقصد مورد نظرتان میرساند.
این تشبیه ساده بهطرز جالبی کاربردهای متنوع عصا را نشان میدهد. از جنبهی سرگرمی، کدام کودک را میشناسید که از چوب خوشش نیاید؟ چوب بهگونهای سرگرمکننده کودک را به زمین متصل و مرتبط میکند. هنگام راه رفتن، در دست گرفتن یک تکه چوب و لمس جهان امری طبیعی به نظر میرسد. بنابراین، استفادهی کودک نابینا از عصا طبیعیترین کار است. سرگرمی، بازی، اسباببازیها، ابزارها، حرکتهای خودآغازی، عصا، – آیا متوجه ارتباط بین اینها میشوید؟
زمان شروع
به عنوان اولین معلم تحرک فرزندتان، تصمیم در مورد استفاده از عصا باید توسط شما که والدین کودک هستید گرفته شود. شما ممکن است بعد از ارتباط با متخصص تحرک و جهتیابی یا بدون مشورت با چنین شخصی، این تصمیم را بگیرید. نکته اینجاست که این باید تصمیم شما باشد. به طور کلی عصا به تسهیل حرکت کودک نابینا در مدت کوتاهی پس از شروع راه رفتن کمک میکند. من بچههای نابینایی را میشناسم که اولین قدمهایشان را در فضایی بزرگ با عصا برداشتند. در این موارد، کودک آمادهی راه رفتن بود، اما خود به تنهایی چندان در فضاهای بزرگ گام برنمیداشت. بنابراین، راه رفتن کودک نابینا در جریان حرکت را زیر نظر بگیرید. اگر احساس کردید که عصا سبب تقویت حرکت کودک میشود، از آن استفاده کنید. آیا طرز قرارگیری بدن، گام برداشتن، و اعتمادبهنفس با عصا بیشتر و بهتر به نظر میرسد؟ اگر چنین است، پس عصا حرکت را تسهیل میکند.
اگر کودک توسط یک متخصص تحرک و جهتیابی ارزیابی شده و این نتیجه حاصل شود که وی برای استفاده از عصا آماده نیست، این سؤالات را از خود بپرسید: فرزند من برای چه چیزی آماده است –آیا باید بازوی کسی را بگیرد؟ یک وسیله پیش از عصا که ممکن است طرحی پیچیدهتر از یک عصای ساده داشتهباشد؟ حرکت با ایمنی و کارآمدی کمتر که توسط تکنیکهای به اصطلاح پیشعصا ترویج می شود؟
من معتقدم که پاسخ به این پرسشها بیشتر والدین را در جهت تصمیمگیری در مورد مسئولیت، خرید عصا، و شروع آموزش تحرک به کودکان نابینایشان راهنمایی میکند. این ممکن است کمی ترسناک به نظر برسد، و شما ممکن است در ابتدا کمی دچار تردید شوید، اما به شهود خود و فرزندتان ایمان داشتهباشید. شما یک تیم هستید. اگر متخصص تحرک و جهتیابی در این راه با هردوی شما همگام باشد، خیلی بهتر است. اگر نه، شما و فرزندتان میتوانید به اتفاق یکدیگر پیش بروید. زمانی که دیگران از ماجرا آگاه شوند، ممکن است تصمیم بگیرند که به تلاش شما بپیوندند.
پیشگامی شما در شروع حرکت کودکتان با عصا نه تنها مشکلی ندارد، بلکه اگر عدم اقدامتان در این راستا تاثیر منفی بر عزتنفس و رشد مهارتهای کودکتان بگذارد، چنین کاری ممکن است ضروری هم باشد. شما نمیتوانید همیشه برای یافتن پاسخهای درست روی متخصصان حساب کنید. لطفا حرفم را باور کنید. من یک متخصص هستم، و وقتی به برخی از تصمیماتی فکر میکنم که به عنوان یک متخصص، برمبنای مفروضات اشتباه گرفتهام، دلم میخواهد در زمین فرو بروم.
یک سفر شخصی
من مسیری که در کار با کودکان نابینا طی کردهام را به یاد دارم. وقتی آموزش کودکان را آغاز کردم، از همان تکنیکهای پس از جنگ جهانی دوم که همه معلمان تحرک یاد گرفته بودند، از جمله راهنمای بینایی، تکنیکهای ایمنی قبل از عصا، و مهارتهای آمادگی خاص استفاده کردم. بعد از اینکه دورههایی را در زمینهی مطالعات نوزادان در دانشگاه راتگرز (Rutgers University) گذراندم و والدینی مانند کارول کاستلانو (Carol Castellano) مرا با ادبیات فدراسیون ملی نابینایان آشنا کردند، مفروضات و باورهایم در مورد کودکان و استفادهشان از عصا به چالش کشیده شد. به چالش کشیده شدن باورهایم واقعا برایم ترسناک و هراسآور، اما درعینحال رهاییبخش بود.
مقالهی فرد شرودر، (Fred Schroeder), «گامی به سوی برابری: آموزش گام برداشتن با عصا به کودکان نابینا» (A Step Toward Equality: Cane Travel Training for the Young Blind Child) همیشه در خاطرم خواهد ماند. هرگز قیاس او در مورد مداد رنگی و عصا را فراموش نمیکنم. او گفت که دور نگه داشتن عصا از یک کودک نابینا بهدلیل عدم آمادگی وی در استفاده از آن مانند یک بزرگسال مثل این است که مداد رنگی را از کودک بینا دور کنید چون هنوز نمیتواند مانند بزرگسالان بنویسد.
مانند کودک بینا که از مداد استفاده میکند، کودک نابینا در ابتدا با حرکات اغراقآمیزی از عصا بهره میگیرد. این امر دلایل زیادی نظیر امنیت حالت بدن، تعادل، تازه بودن ابزار، و تمایل انسان به آزمایش و تجربه دارد. از طریق آشنایی و بلوغ، عصا به تدریج با حرکات هدفمندتر، و در نتیجه کارایی بیشتر مورد استفاده قرار خواهد گرفت.. لطفاً توجه داشتهباشید که بازی با عصا روشی طبیعی برای آزمایش و کسب تجربه خردسالان است. این راهی است که کودکان به وسیله آن در مورد نحوهی استفاده از عصا و کاربردهایش یاد میگیرند. بازی با عصا دلیلی برای توقف استفاده از آن از ترس «عدمآمادگی» نیست. به خاطر داشتهباشید که گفتیم بازی کار کودکان است. بنابراین، اگر دیدید استفادهی اولیه کودک از عصا فقط بازی به نظر میرسد مأیوس نشوید. برخی از استفادهکنندگان خبره از عصا در ابتدا با عصایشان بازی میکردند و بهنوعی آن را ابزار سرگرمی میدیدند.
طبق این اصل، اصرار نداشته باشید کودک نابینایتان خیلی زود مهارتهای خیلی عالی در استفاده از عصا نشان دهد. مهارتهایی همچون طرز در دست نگاه داشتن عصا مانند بزرگسالان، طرز قرارگیری بدن، کشوقوس دادن به عصا، تکنیک لمس، و غیره با رسیدن به سن بلوغ حاصل خواهند شد. اگر انتظار داشته باشید کودک مانند بزرگسالان از عصا استفاده کند، با خطر مأیوس کردن وی مواجه خواهید شد، و نگرشی منفی نسبت به عصا در او ایجاد خواهید کرد. باید توقع داشته باشید که کودک با توجه به بهترین منبع کنترلی که در اختیار دارد نظیر دست، مچ، بازو، شانه از عصا استفاده کند. با رشد کودک و رسیدن وی به سن بلوغ، این اجزای حرکتی توسعه مییابند و کودکان تکنیکهای استفادهی کارآمد از عصا که لزوم استفاده از این مولفهها را حذف میکنند یاد خواهند گرفت.
ارتباط قبل از هماهنگ شدن
کودک نابینا میخواهد آنچه را که عصا با آن تماس دارد بررسی کند. شاید متوجه شوید که او دستش را به پایین میله میبرد تا جسمی که عصا با آن تماس داشته است را لمس کند، یا پایش را به سمت آن شیء میبرد تا وارسیاش کند. این رفتار توسط بزرگسالانی که برای اولین بار از عصا استفاده میکنند نیز نشان داده میشود. اصل اساسیای که در مورد کودکان خردسال صدق میکند «ارتباط قبل از هماهنگی» است. این اصل را باید به عنوان مرحلهای عادی در روند یادگیری آنها پذیرفت. کودک را سرزنش نکنید و سعی نکنید مانع این رفتار شوید. زمانی که کودکان بیشتر با جهان پیرامونشان آشنا شوند، این رفتار کاهش خواهد یافت، و در مسیرهایی که با عصا طی میکنند هدفگراتر میشوند.
فعالیتهایی که برای کودک مفرح و لذتبخش هستند به یکپارچگی حسی و رشد مهارتهای آنها میانجامند. عصا ابزاری طبیعی برای انجام این فعالیتهاست. مثلا، کودکان از کوبیدن عصا به سطح زمین و شنیدن صدایی که از آن تولید میشود لذت میبرند. آنها عصا را به روشهای مختلفی، حتی سروته، نگاه میدارند. آنها هر کاری که به ذهنشان برسد با عصا میکنند. این ویژگی ذاتی انسان است، و ما نباید چنین کاوشی را مادامیکه به کودک یا شخص دیگری آسیب نرسانده است محدود کنیم.
ادامه دارد.
شناسنامه نشریه جهان آزاد
همانطور که از نام این نشریه بر میآید، قرار است به تجربیات نابینایان، والدینشان، اطرافیانشان، دوستانشان و هر انسانی که تمایل به فهم معلول و معلولیت دارد و توانسته در این راه به چیزهایی نیز دستیابد بپردازد. البته ما تمرکزمان بیشتر بر روی تجربیات عزیزان در حوزه ی نابینایی است. می خواهیم ببینیم والدین یک نابینا برای دستیابی فرزندش به حق و حقوقش دست به چه اقداماتی می زند. می خواهیم ببینیم تمام کسانی که با نابینا در ارتباط هستند، چه کاری برای هرچه مستقلتر شدن فرد با آسیب بینایی انجام می دهند و کدامشان اثربخش بوده است. خلاصه ی کلام اینکه میخواهیم در حوزه نابینایی از تجربیات دنیا بهره ببریم تا روزی با آگاهی از این تجربیات بتوانیم به خود تلنگری زده و به سمت اهدافمان حرکت کنیم.
البته اگر پدر و مادری یا دوست و آشنایی در ایران عزیز نیز توانسته برای حل مشکلی از مشکلات بیشمار نابینا راه حلی پیدا کند، می تواند آن را در قالب یک مقاله در اختیار ما قرار دهد. چون ایران هم بخشی از این جهان است و ما برای جمع آوری این تجربیات همیشه هم لازم نیست دست به دامان جراید غرب باشیم. هرچند که فعلاً ظاهراً راه دیگری وجود ندارد. همه ی ما بر این امر واقفیم که دنیای غرب در خصوص معلول و معلولیت خیلی زودتر و بیشتر از ما از خود جنبوجوش نشان داده و به دست آوردهای بی نظیری دست یافته است.
اگر دوستی هم مقاله ای را خوانده و آن را مفید یافته، می تواند آن را ازطُرُقی که در پایان می آید، جهت ترجمه به دست ما برساند.
فعلا بنا بر این است که ماهی یک مقاله ی تخصصی در این موضوع منتشر کنیم. ولی شاید زندگی مجال بیشتری به ما داد و در هر ماه مطالب بیشتری جمع آوری کرده و در طول ماه به خدمتتان پیشکش کردیم.
ذکر این نکته هم الزامی میباشد که قرار نیست همیشه مقاله ی منتشر شده همراه با فایل صوتی باشد. ولی تلاشمان بر این است که این اتفاق جذاب همیشه بیفتد.
قطعا نظرات، انتقادات و پیشنهادات شما می تواند چراغ راه ما باشد.
ایمیل: hotgooshkon@gmail.com
آیدی تلگرام: @hotgooshkon1
به امید جهانی آزاد تر!