فصل پنجم عوامل عقلی و روحی تمدن، ۱. ادبیات، لغت و زبان، آثار نخستین آن در جانوران، ریشههای انسانی زبان، تکامل زبان و نتایج آن، تربیت، ورود طفل در اجتماع، خطنویسی، شعر ابتدای مرحله انسانیت را باید هنگام پیدایش کلمه و کلام دانست؛ با همین وسیله بود که انسانیت انسان آشکار شد. اگر این اصوات عجیب و غریبی که به آنها نام «اسم عام» میدهیم نبود، فکر انسان منحصر به اشیا و آزمایشهای جزئیی میشد که آدمی میتواند آنها را به خاطر بسپارد، یا از راه حواس، و بالخاصه حس دیدن آنها را فهم کند؛ در آن صورت، انسان نمیتوانست طبقات و انواع مختلف اشیا را، مجزای از فرد