سخن آغازین

به نام خدا

گرم‌ترین سلامها تقدیم به شما خوبان ساکن محله نابینایان. امید که در هر زمان و مکانی که این متن را مطالعه می‌کنید در کمال صحت و سلامت باشید.

یکی از مسائلی که بسیاری افراد به خصوص دوستان نابینا با آن دست به گریبانند مسأله ضعف املاست.

دوستانی در همین محله، پستهایی منتشر نموده و برای حل این مشکل تلاشهایی کرده‌اند که شایسته تقدیر است. اما گویا این مشکل همچنان باقیست!

چندی پیش برخی دوستان از این کمترین خواستند تا با وجود تلاشهای یاد شده،  پستهایی در این زمینه منتشر کنم. من نیز تصمیم گرفتم پای در این عرصه بگذارم. امید که مفید واقع شود!

اگر خاطرتان باشد چند ماه پیش نشریه‌ای اینترنتی با عنوان نهال در سایت آغاز به کار کرد؛ در این نشریه سلسله مقالاتی با عنوان نگارش و ویرایش از این جانب منتشر شد. دریغا که تنها دو شماره بیشتر از این کار انتشار نیافت و این حرکت ارزشمند ادامه پیدا نکرد.

اکنون در پست پیش رو و پستهایی که در ادامه با همین عنوان تقدیمتان خواهد شد قصد دارم تا تنها به بحث املا یعنی شیوه صحیح نوشتن  کلمات بپردازم.

در این قسمت بخشی از مطالبی را که در نشریه مذکور نوشتم تقدیم حضورتان می‌کنم و در قسمتهای بعدی این پست مطالب جدید را پیش‌کش خواهم کرد.

خلاصه‌ای از یاد‌داشت نگارش و ویرایش

در مورد رواج غلطهای املایی در بین نابینایان پیشتر گفتیم. برخی از دوستان نابینا در پستهای گوناگون بارها به ضعف املایی در میان نابینایان اشاره نموده و بعضا راهکارهایی را ارائه کرده‌اند! از جمله یکی از اعضای فرهیخته سایت محله نابینایان، سرکار خانم چلوی، همچنین در ادامه کار ایشان، سرکار خانم با نام مستعار رعد بارانی، در سلسله پستهایی با عنوان غلط ننویسیم، برخی از کلمات و شیوه صحیح کاربرد و املای آنها را ذکر نمودند. دریغا که این کار ارزشمند، ادامه پیدا نکرد! توصیه می‌کنیم حتما به این سلسله یاد‌داشتها  نگاهی بیفکنید.

برخی غلطهای رایج در میان نابینایان

نوشتن ه در پایان کلماتی که با کسره اضافه به کلمه بعدی متصل می‌شوند

برخی افراد برای این که صفحه خوان، کلمات را به صورت صحیح به یکدیگر متصل کند، در پایان این دسته از کلمات، ه می‌نویسند که کاملا اشتباه است و فقط در نوشته های نابینا یافت می‌شود!

مثلا می‌نویسند: من مادره خود را دوست دارم. حال آن که این ه، در پایان مادر، غلط  است. اگر می‌خواهید صفحه خوان، کلمات را به شکل صحیح بخواند، از علامت کسره، در پایان کلمه استفاده کنید. مثلا بنویسید: کتابِ ادبیاتِ من گم شد. هر چند به عقیده نگارنده، این کار هیچ ضرورتی ندارد!

خواستن یا خاستن؟

در برخی کامنتها یا درخواستها از دوستان نابینا، این اشتباه زیاد مشاهده می‌شود که کلمه خواستن به معنی درخواست کردن را با خ ا می‌نویسند در صورتی که باید به صورت خ و ا نوشته شود. خاستن با خ، ا، به معنای بلند شدن یا خیزش است!

ی در پایان کلمات منتهی به ه آخر

این اشتباه  نه تنها از  نابینایان، بلکه از برخی افراد بینا نیز سر می‌زند. دلیل این اشتباه، تصمیم غلط و بدون پشتوانه علمی آموزش و پرورش، در اوایل دهه هشتاد بود که این غلط‌نویسی را در کتب درسی رایج کرد.

دهه شصتیها و برخی از دهه هفتادیهای  عزیز، به خاطر دارند که همزه بعد از ه آخر، در کتاب فارسی اول دبستان در درسی تحت عنوان لانۀ پرندگان، آموزش داده شده بود. در کلماتی که به ه آخر ختم می‌شوند و می‌خواهند به کلمه بعدی اضافه شوند، بعد از ه باید یک همزه نوشته شود. البته امروزه در صفحه کلیدها یک کلید مخصوص برای این علامت تحت عنوان ه همزه، “ۀ” تعریف شده است.

بر این اساس  کلمه خانه، در عبارت خانۀ ما کوچک است، باید به این صورت نوشته شود: خ، ا، ن، ۀ.

اگر این علامت یعنی ۀ را در صفحه کلید خود ندارید، بهتر است بعد از ه، چیزی ننویسید و در این صورت نیز املای شما غلط نیست و مخاطب، خود متوجه مضاف بودن کلمه خواهد شد. اما آوردن ی به تنهایی بعد از این چنین کلمات هیچ پشتوانه علمی ندارد و صحیح نیست.

دورود یا درود؟

برخی از دوستان به جای لفظ سلام از کلمه درود استفاده می‌کنند. این که این کار خوب است یا بد، بحثی است که در این مجال، طرح آن ممکن نیست. حد اقل اگر می‌خواهید این کلمه را به کار ببرید،  آن را صحیح بنویسید! صحیح این کلمه به این شکل است: د، ر، و، د. بنابر این دورود، یعنی: د، و، ر، و، د، غلط است.

این مواردی که ذکر شد، نمونه ای از رایج‌ترین غلطها در میان نابینایان بود که تکرار بیشتری داشت! در ادامه راه‌کارهایی را برای رفع این خطاها پیشنهاد می‌دهیم.

هرگز به تلفظ صفحه خوان، اعتماد نکنید!

تلفظ صفحه خوان، نمی‌تواند ملاک دقیقی برای صحیح بودن کلمه باشد. ممکن است حتی یک صفحه خوان شکل صحیح یک کلمه را اشتباه تلفظ کند و شکل غلط آن کلمه را صحیح!

نگارنده شخصا هرگاه در املای یک کلمه تردید می‌کند، هرگز کلمه شکدار را تا از صحیح بودنش اطمینان حاصل نکرده، نمی‌نویسد!

مناسب‌ترین و دم دست ترین راه‌کارها، برای اطمینان از صحت املای یک کلمه، بدین شرح پیشنهاد می‌شود. معمولا  یک بار که شکل صحیح کلمه را مشاهده کنید در ذهنتان خواهد ماند و نیاز به مراجعه و اطمینان مجدد نخواهید داشت!

استفاده از فرهنگ لغت

امروزه با پیشرفت فنآوری دیجیتال، گوشی یا رایانه، در اختیار اکثریت افراد قرار دارد. توصیه میشود یک فرهنگ لغت دسترسپذیر بر روی لپتاپ یا گوشی خود نصب کنید. البته پایگاههای اینترنتی که حاوی فرهنگ لغت برخط هستند نیز وجود دارند.

جستجو در اینترنت

اگر به هر دلیل نتوانستید از فرهنگ لغت استفاده کنید، نهایتا پیشنهاد میشود کلمه خود را در اینترنت جستجو کنید. البته این راه به اندازه مورد قبلی اطمینان بخش نیست و احتمال خطا و اشتباه نوشته شدن یک کلمه در سایتهای اینترنتی نیز وجود دارد. توصیه می‌شود حد اقل ده نتیجه اول را که موتور جستجو پیدا می‌کند بررسی کنید تا اطمینان بیشتری حاصل شود.

(ادامه دارد(