نگارنده: مجتبی خادمی ورنامخواستی

اگه یه نابینای مستقلی، وقت خودتو تلف نکن و این مقاله رو بذار کسی بخونه که بهش احتیاج داره. فقط سعی کن دیگران رو مستقل کنی. فعلا خداحافظ. ما بریم سراغ کسایی که مستقل نیستند.

میدونید چیه؟

راستیاتش دلم نمیخواد بنویسم و بخونید و یه سری کامنت زیرش بره و تموم بشه.

دلم میخواد می شد یه جوری بنویسم که تأثیر واقعی بذاره.

دلم میخواد از طریق حروف و کلمات، کاری می کردم که چهارتا از شما که مستقل نیستید، یا نیمه مستقلید و از استقلال ترس دارید، ی اتفاق خوب واستون می افتاد.

شاید نوشته راهش نباشه.

شاید باید توی کنفرانس های صوتی بگیم و بخواهیم و حرف بزنیم تا یه جرقه توی ذهن شما بخوره.

به هر حال، تا زمانی که کنفرانس های سراسری محله نابینایان راه بیفته، من همینجا توی همین پست ها میگم و می نویسم.

دلم میخواد این پست، حتی اگه پا بده، یه پست پرسش و پاسخ باشه.

دیگه نمیخوام پست عمومی و کلی در خصوص جهتیابی و استقلال بزنم.

میخوام ریز به ریز، وارد حقیقت ماجرا بشم.

اگه تا حالا فکر می کردی نابینا هایی که به جایی رسیدند، مغرورند، استثنا هستند، و نمیخوان شما به جایی برسی، اینو بخون. ضرر نمی کنی. من یکی از داوطلب های نابینایی هستم که دوست دارم تو رو هم توی استقلالم شریک کنم. به شرطی که خودت بخواهی و دستمو پس نزنی.

متأسفانه توی کشور ایران، انجمن ها و مؤسسات زیادی مثل ابابصیر و برخی از شبه خیریه هایی به اسم جوامع نابینایی فلان شهر یا استان هستند که جز وابستگی ما نابینایان به خودشون، چیزی نمیخوان. اینجور مؤسسات، قصد دارن با فرو کردن نیش اردو ها، ارزاق، و صدقه های هر از چند گاه در پوست عزت نفس ما، مثل زالو، خون استقلال ما رو بمکند. بیایید عهد ببندیم از این ها دور باشیم. گوش کن من چی میگم. به سوال های اساسیت جواب میدم. مطمئن باش.

1. استقلال یعنی چی؟ به چه دردم میخوره؟ چه لزومی داره مستقل بشم؟
   1. استقلال، یعنی اینکه بتونی سرتو بالا بگیری، و بدون نیاز به اینکه از دوستت، از پسر عموت، از دختر خالهت، از خانواده ات کمک بگیری، از پس خیلی از کارات بر بیایی. اینطوری، اگه قرار شد مثلا یه روزی جایی مسافرت بری که اطرافیانت پیشت نبودند، اگه قرار شد جایی دور از اطرافیانت مثل دانشگاه زندگی کنی، اصلا اگه با اطرافیانت دعوات شد و حق با تو بود، هرگز نیاز نیست منت اطرافیانت رو بکشی و نیاز نیست به خاطر اینکه فلانی فلان کا رو واست انجام بده، مجبور بشی غرورت رو له کنی برخلاف میلت باهاش آشتی کنی. استقلال، وقتی به چشمت مییاد که میبینی همه ی دوستات کار پیدا کردند و تو نه. همه ی دوستات از خونه می زنند بیرون و تو نه. همه ی دوستات شادند و تو نه. همه ی دوستات پول کمی برای مسافرت ها خرج می کنند و تو نه. همه ی دوستات از حمل و نقل عمومی برای رفت و آمد کمک می گیرند و تو نه. همه ی دوستات با مفاهیمی مثل اتوبوس واحد، استخر، تاکسی خطی، ساندویچ فروشی محل، رهگذران کوچه و خیابون، آشنا هستند و تو نه. همه ی دوستات اعتماد به نفس بالایی دارند و تو نه. تو دلت نمیخواد میتونستی با دوستای همسن خودت یه مسافرت بری؟ تو دلت نمیخواد بتونی لیدر بشی دوستاتو یه روز تابستونی، پاییزی، زمستونی، یا بهاری، جمع کنی توی یه پارک، جمع کنی توی یه بستنی فروشی، جمع کنی توی یه مکان عمومی، باهاشون بگی بخندی سرگرم باشی؟ فکر نمی کنی اگه همیشه از آژانس و تپسی و اسنپ استفاده کنی، هیچ وقت خودت هیچ کاری رو یاد نمی گیری؟ تا کی میخوای آژانسی باشی؟ چرا تو نباید مثل دوستای دیگه ات از اتوبوس واحد برای رفتن از این کله ی شهر به اون کله ی شهر استفاده کنی؟ چرا از موتور و ماشین و دوچرخه می ترسی؟ چطور بچه ی ده ساله از ماشین نمیترسه ولی تو با این سن و هیکل هنوز از ماشین و موتور می ترسی؟ این چشمت نیست که نداشتنش باعث ترس تو میشه. تو باید اعتماد به نفس داشته باشی. باید بگی من میتونم. باید انگیزه داشته باشی. باید بگی من میخوام که بشه پس میشه. تو باید باور کنی که نابینایی. باید بگی من نابینام و همینه که هست. اگه بخوام با جامعه تعامل داشته باشم، باید یه سری مهارت ها رو یاد بگیرم. حالا فهمیدی استقلال به چه دردت میخوره؟ استقلال، یعنی اینکه رفیق های هم محله ایت، رفیق های هم دانشگاهیت، رفیق های هم مدرسه ایت، بچه های فامیل، احساس نکنند تو به عنوان ابزار از اونا برای رفت و آمد استفاده می کنی. یعنی ملت فکر نکنند تو هیچ نقطه ی مشترکی باهاشون نداری. استقلال یعنی نابیناییت به کنار، یه آدم عادی باشی توی کوچه و بازار. توی اداره‌جات. توی اماکن عمومی.
2. خب قبول. حالا این استقلال که گفتی رو چطور میتونم به دست بیارم؟ چیا باید بلد باشم تا مستقل بشم؟
   1. تو باید اول از هر چیز، قبول می کردی که نابینایی، که نیاز داری با دیگران بجوشی، که نیاز داری از خونه بزنی بیرون، که نیاز داری مثل همه باشی. حالا که باور کردی، و مرحله ی اول رو پشت سر گذاشتی، میری مرحله ی دو. یعنی اینکه حالا، باید قبول کنی، خجالت کشیدن، روت نشدن، یه سد بزرگه برای استقلالت. تو باید قبول کنی که اوایل کار، تا میایی مستقل بشی، از مردم محله، از اطرافیان، از سوپری یا نانوایی سر کوچه، کمک بگیری. اینکه روم نمیشه، اینکه خجالت می کشم، اینکه من واس خودم کسی بودم، اینکه غرورم خدشه‌دار میشه، همه رو بریز دور. حتی اگه قبلا هم بینا بودی، الان دیگه بینا نیستی. کمک نگرفتن به بهانه های مختلف، قضیه ای نیست که قابل قبول باشه. اصلا به این فکر نکن که طرف از روی انسانیت کمکت می کنه، یا از روی دلسوزی، یا برای منفعتش. تو کمکت رو بگیر و رد شو. چه فرقی می کنه طرف چرا داره کمکت می کنه؟ اوایل کار، برای استقلال، باید حتی از دیگران استفاده ی ابزاری کنی تا چند تا از پله های نردبان استقلال رو با کمک دیگران بیایی بالا. یاد گرفتن چم و خم محله و مدرسه و دانشگاه و اداره، چند عدد از پله های این نردبان هستند. دستتو بذار روی سر ملت و با کمکشون از پله ها برو بالا.
3. خب؟ حالا اینو هم قبول کردم که تا میشه، از کمک دیگران هم استفاده کنم. خصوصا اوایل کار. من قبول کردم که هرچی و هرکی باشم، بالاخره نابینام. من قبول کردم که اگه خجالت بکشم و از مردم کمک نگیرم، برای اونا هیچ فرقی نمی کنه. نهایتا اگه کمک نگیرم، این خودمم که به فنا میرم. ولی یه مشکلی دارم. عصا زدن بلد نیستم. چیکار کنم؟ می ترسم جایی برم بیفتم توی گودالی، چاهی، جوبی، چیزی. می ترسم ماشینا و موتور ها ندونند من نابینام. بزنند بهم. می ترسم مغازه ها رو اشتباه برم ملت بهم بخندند.
   1. باریکلا. الان خوب داری میایی توی خط! کلی حال کردم با این قضیه که همه چی رو پذیرفتی. مطمئن باش اینطوری که پیش بری، زودتر از اونی که فکرشو بکنی، موفق میشی. اول از هر چیز، یه عصا بخر. یه عصا که کم کم، تا زیر دیافراگت ارتفاع داشته باشه. یه عصا که تا سینه ات برسه. به نظرم، یه عصای با کیفیت و چرخدار بگیر. عصای با کیفیت، زود نمی شکنه. عصای با کیفیت، زمانی که باز و تا میشه، گیر نمی کنه. عصای چرخدار، به جای تکنیک ضربه ای، از تکنیک لمسی برای پیدا کردن مسیر ها و موانع و جنس سطح زمین به تو کمک می کنه. اگه عصا نداری، وظیفه ی بهزیستی و انجمن نابینایی محل زندگیت هست که به شما عصا بده. اگه نهایتا عصا بهت ندادند، البته که اصرار کن و از مطالبه ی حقت پا پس نکش ولی برای اینکه کارت راه بیفته، میتونی از نهاد ها و مؤسساتی مثل مؤسسه ی عصای سفید، عصا بخری. خب؟ یه سری آموزش جهتیابی و عصا زدن اینجا توی همین محله هست که خانم قاسمی زحمتشو کشیده. اینم لینک قسمت های مختلفش. یه عصا بخر. بعد شروع کن به تمرین کردن. البته نکات آقای جدیدی که اشکان توی محله گذاشته هم یادت نره. اونام خوبن. کتاب مسیریابی که انجمن موج نور ضبط کرده هم یادت نره. اونم چیز خوبیه. تازه، تو باید از بهزیستی شهرتون، از انجمن نابینایی شهرتون، طلبکار باشی که چرا برای من کلاس جهتیابی و حرکت نمیذارید؟ تو و دوستت و اون یکی دوستت که با عصا زدن مشکل دارید، با هم برید انجمن یا بهزیستی شهرتون، بگید ما می خواهیم مستقل بشیم. بگید ما حتما و حتما باید عصا زدن رو از کسی که بلده و کارشناسه، یاد بگیریم. با برخورد خوش، ولی جدی و مصمم، طلبکار باشید. بهزیستی، سالیانه سه چهار هزار میلیارد بودجه مییاد توش. وظیفه داره همه جای ایران آموزش جهتیابی و حرکت برای حتی یه نفر هم که متقاضی باشه، تشکیل بده. انجمن های نابینایی محل زندگی شما، از بهزیستی بودجه دارند، از وزارت کشور بودجه دارند، از نیکوکار ها مشارکت های نقدی و غیر نقدی جذب می کنند، از اردو ها درآمد دارند، نترسید. با زبان خوش ولی کاملا جدی و مصمم، از انجمن های نابینایی شهر یا محل زندگیتون بخواهید برای شما کلاس جهتیابی و حرکت تشکیل بدند. شما که از این نهاد ها چیزی مطالبه نکنید، اونا شاد و خوش، با پولا حال می کنند و به ریش شما که نمیتونی از خونه بزنی بیرون، به ریش شما که افسرده شدی از بس توی خونه موندی، به ریش شما که نابود شدی از بس دوست واقعی کنارت نبوده، می خندند. قاه قاه می خندند. به مظلومنمایی انجمن ها گوش نکن. چطور واسه اردو های نون و پنیر و خیار و گوجه پول هست؟ چطور واسه سفر های قم جمکران پول هست؟ چطور واسه اردو های قایقرانی و دریاچه ی ذوب‌آهن پول هست؟ چطور واسه سقز بردن بچه ها پول هست؟ چطور واسه لواسان پول هست؟ چطور واسه باغ و بستان رفتن پول هست؟ چطور واسه مسابقه ی پشمک ترین پشمک حاج عبدالله رو با رسم شکل مشخص کنید پول هست؟ اون وقت واسه دوره ی جهتیابی شما پول نباشه؟ اون وقت واسه دعوت از یه کارشناس خبره ی جهتیابی پول نباشه؟ البته. البته. خودتم ظالمی اگه دوره تشکیل بشه و نری. ظالمی اگه بودجه بذارن وسط، و خودت بیخیال باشی. ظالمی اگه وقت واسه بازی و اسکایپ و واتساپ و تلگرام بذاری ولی واسه مستقل شدنت نذاری. از هرکی میدونه و میتونه و نفوذ داره، بخواه که یکی بشید برید دنبال دوره های مستقل کننده ی نابینایان. از خنده ی مغازه دار ها نترس. از خنده ی مردم نترس. از نوچ نوچ کردن ملت نترس. تو هم به خنده ی اون ها بخند. به ریش مردم بی فرهنگ یا ناآگاه بخند و مستقل شو. همه ی چیز های ناراحت کننده رو به پوشک پسر نداشته ات بگیر! دایوِرت کن روی تایر چپ ماشین نداشته ات. به تخم‌مرغ همسایه. برو جلو به سمت استقلال.
4. باشه. قبوله. اینطوری که میگی، انگار بحث جدیتر از چهار خط نوشته و چهار‌تا کامنته. باید واقعا عمل کنم. خب باشه. من کلاس میرم. دوره میرم. ولی اگه یاد نگرفتم چی؟ اگه دوره تشکیل نشد چی؟
   1. به این بهانه که بهزیستی بهم گفت فعلا کلاس نداریم و مسئول فلان انجمن باهام بد برخورد کرد، نکش کنار. تسلیم نشو. تو هدف داری. هدفت استقلاله. هدفت اینه مثل بچه ی ده چهارده ساله ی هم سن خودت، بتونی توی کوچه ها ول بتابی. هدفت اینه مثل بچه ی همسایه، بتونی از سوپری سر کوچه که کلی راهش سخته، چیز بخری. هدفت اینه یاد بگیری چطور خودت بری اون طرف خیابون. هدفت اینه مثل تمام هم دانشگاهی هات، غذاتو خودت از سلف سرویس دانشگاه بگیری. هدفت اینه مثل تمام پدر و مادر های دیگه، حتی اگه نابینایی، خودت شخصا توی امور بچه هات دخالت و راهنمایی داشته باشی. هدفت اینه بتونی یه روز آفتابی، توی پارک مورد علاقه ات، به تنهایی، یا با دوستت، با بچه ات، قدم بزنی. تو هدف داری. برای رسیدن به این هدفت، فقط آویزون انجمن نابینایی شهر و آویزون بهزیستی نشو. آویزون هرکی میدونی میتونه یادت بده بشو. شده مسافرت کنی به یه شهر دیگه، مسافرت کن. سختی بکش. پول خرج کن. از دیگران پول بگیر برو توی شهری، جایی، پیش کسی، که بتونه عصا زدن رو یادت بده. که بتونه با رفت و آمد توی محیط های نا‌آشنا آشنات کنه. که بتونه خیابون، پیاده‌رو، جوب، پله، رمپ، ورودی، خروجی، پشتبام، اتاق، سالن، محوطه ی باز، محیط بسته، مرزنما های بویایی، مرزنما های صوتی، مرزنما های لمسی، روش عبور از گودال و خیابون، هرچی و همه چی که ازش می ترسی رو یادت بده و ترس تو رو از اتفاقاتی که می ترسی واست بیفته، بریزه. یکی که کاری کنه تو باعث افتخار بشی واسه خودت و واسه اطرافیانت. یکی که کاری کنه با تو، که خودت داوطلب بشی طعم استقلال رو به دیگران بچشونی. تسلیم نشو و برای مهمترین اهداف زندگیت بجنگ. مطمئن باش نتیجه می گیری.
5. خب؟ آیا این استقلال، مراحل بعدی ای هم داره؟ دیگه چیکارا باید بتونم بکنم؟
   1. آره. مرحله های بعدی هم هست. همونطور که برای مستقل شدنت توی رفت و آمد باید تلاش کنی، در خصوص مستقل شدنت برای خوندن و نوشتن به خط بریل باید تلاش کنی. برای اینکه بتونی یاد بگیری چطور با کامپیوتر کار کنی، باید تلاش کنی. برای اینکه یاد بگیری چطور با گوشی موبایل کار کنی، باید تلاش کنی. باید تلاش کنی انجام کار های روزمره رو هم یاد بگیری و خودت از پس خودت بر بیایی. کار های فنی مثل باز و بست پیچ های مختلف. تعویض شیر آب. تعویض مهتابی یا لامپی که توی خونه سوخته. دوختن دکمه ای که از پیراهنت کنده شده. پختن یه نیمروی ساده. ارتباط گرفتن با افراد جامعه و دوستیابی موفق. حضور در اجتماع به عنوان فردی فعال و تأثیر گذار. کسب مهارت ها و تخصص های مورد علاقه ات توی دانشگاه ها و آموزشگاه ها. نحوه صحیح غذا خوردن و میوه پوست کندن. نحوه برخورد با لباس های مختلف. شناختن رنگ هایی که ملت باهاشون سر و کار دارن حتی به صورت تئوری. روش خرید از فروشگاه های بزرگ فیزیکی. روش خرید از فروشگاه های مجازی. روش کار با برنامه های کتابخوان و بالا بردن مطالعه. این ها و بیشتر از این ها رو از بهزیستی بخواه. از دوستات بخواه. از انجمن های نابینایی بخواه. از سایت ها و نشریات مجازی و غیر مجازی بگرد و پیدا کن.
6. وقتی اینایی که گفتی انجام بدم، اینی که گفتی بشم، چی میشه؟
   1. معلومه چی میشه. خودت از خودت راضی میشی. اجتماع از تو راضی میشه. هر روز شادی و حس مفید بودن داری. زودی شغل برات پیدا میشه. همه واسه دوست شدن باهات از هم دیگه سبقت می گیرن. به راحتی آب خوردن ازدواج می کنی. اگه دوست داشتی، یه کلی بچه مچه میریزی دوروبر خودت. توی دوران دانشجویی و دانش آموزیت، جزو نمونه های آموزشگاهی که توش هستی میشی. جایزه و بورسیه و مسافرت هست که مییاد طرفت و در خونهت رو می زنه. هر روز با کلی دوست و رفیق ول می تابی توی جامعه و شیطنت رو، بازی رو، حتی مسخره بازی رو، حالشو می بری. وقتی کسی از افسردگی بنویسه، اون وقته که تو بهش می خندی و دستشو می گیری می کشی بالا. زندگیت از این رو به اون رو میشه. همون چیزی که الان فکر می کنی نمیشه، و دوست داری بشه، همون میشه. همون اتفاقی که همیشه منتظرش بودی. حس سبکی. حس شادی. حس رضایت از خودت. حس اینکه از دیگران عقب نیستی. فکر نکن دیگران استثنا بودن که به جایی رسیدن. اگه استثنا بودن، یکی بودن. دو تا بودن. نه هزار تا. نه ده هزار تا. با بهانه ی اینکه فلانی استثناست که تونسته، خودتو عقب ننداز. با بهانه ی اینکه فلانی پولدار بوده که تونسته، خودتو عقب ننداز. چند تا نابینای فقیر رو واست بیارم که پیشرفت کردن؟ با بهانه ی اینکه فلانی از بچگی نابینا بوده ولی من تازه نابینا شدم، خودتو عقب ننداز. چند تا آدم نابینا واست بیارم که اولش بینا بودن و الان از خیلی از نابینا های مادرزاد جلوترند؟
      بگو ببینم: آیا همه استثنایی رفتن سر کار و ازدواج کردن و موفق شدند؟ امید صالحی از مریخ افتاده پایین؟ شهروز حسینی مال سیاره ای خارج از منظومه ی شمسیه؟ سعید عابدی آدم فضاییه؟ عمو چشمه از ما بهترونه؟ سعید درفشیان رو رفتن در خونه اش رو زدن گفتن آقا تورو خدا بفرمایید کار و زندگی خوب تحویل بگیرید؟ کامبیز اسدی پیش دعا نویس رفته کار گیرش اومده؟ اشکان آذر ماسوله پیچ پشت رادیو رو باز کرده رفته تو رادیو؟ پریسیما هفتا صلوات فرستاده دوروبرش رو فوت کرده شاغل شده؟ من پارتی داشتم تا همین حالا چهار پنج جا کار واسم پیدا شده؟ محمود هژبری اجی مجی بلده توی آموزش و پرورشه؟ آقای جباری چون یه فرد نابینایی هست که با همه فرق داره مدیره؟ صلاحالدین محمدی چون نابینا بوده دکترای افتخاری بهش دادن استخدامش کردن؟ گروه صنعتی انتخاب از قیافه ی رضا چراغی خوشش اومده به کارش گرفته؟ محمدرضا قنبری وِرد خونده برنامه نویسی و موزیک یاد گرفته؟ میثم امینی چون غیر از نابینایی کم شنوا هم بوده دلشون سوخته دانشگاه راهش دادن؟ میثم لیسانسشو خودش گرفته یا خریده؟ برای اشتغالش کسی نامه ی فدایت شوم واسش فرستاده؟ همینطوری خودش هیچ کاری بلد نبوده دعوتش کردند به شغل؟ میشه؟ آیا همچین چیزی امکان داره؟ امیرحسین سلیمانی چون دوست داشته خبرنگار بشه گفتن بیا دلشو نشکنیم بردند گذاشتنش سردبیر بخش بین الملل باشگاه خبرنگاران بعدشم بخش برون مرزی؟ امیر سرمدی آوازش قشنگ بوده توی ایران و ایران سپید و پکتوس همزمان مشغوله؟ احمدرضا چشمای عسلی داشته معلم شده؟ کاظمیان نفرین هاش خوب می گرفته ترسیدند استخدامش کردن که کسی رو نفرین نکنه؟ پرهام دوستدار که یکی از مشارکت کننده های توسعه ی ای اسپیک فارسیه، مادرزاد برنامه نویسی و پیانو میدونسته و الان توی سامانه ی 87 34 عضو تیم کد نویسیه؟ شادیار خدایاری چطور؟ احسان اسماعیلی هم استثناست که کتابخوان نمونه ی کشوری شناخته شده؟ آقای رضایی که به تمام نابینایان و حتی خیلی از بینا های ایران کامپیوتر یاد داده هم استثناست؟ خانم جوادیان چرا کارشناس اداره ی آموزش و پرورشه؟ علی صابری چرا دکترا داره؟ چطور عضو شورای شهر تهران شد؟ مگه نابینا نبود؟ میلاد موذنی چطور قواسی می کنه و فولوت هم بلده بزنه؟ یعنی به نظرت پژوهنده دست های معجزه‌گر داره که زغال درست می کنه می فروشه؟ بهنام نصیری که نابیناست خیلی خیلی خیلی نورانیه که گذاشتن به بچه های بینا تدریس کنه؟ یعنی خودش هیچ تلاشی نکرده؟ یعنی بهنام اصلا توی عمرش سختی نکشیده و درس نخونده و الکی به جایی رسیده؟ واقعا دو دو تا چهار تا کن ببین همچین چیزی میشه؟ چطور رمضان ژیانی که نابیناست تجارت می کنه؟ یعنی تو میگی بقیه میتونن تو نمیتونی؟ یعنی میگی کلا هرکی نابیناست و به یه جایی رسیده خودش نقش نداشته؟ استثنا بوده؟ اینجوری که بوش مییاد، همه استثنا هستند. فقط تویی که استثنا نیستی. درسته؟ فکر نمی کنی تعداد نابینا های استثنا از شدت زیادی، داره حال به هم زن میشه؟ فکر نمی کنی این همه استثنا اگه وجود داشته باشند دیگه نمیشه اسمشونو استثنا گذاشت؟ پس پاشو و بهانه کم بیار که فقط داری خودتو عقب می اندازی.

حقیقتا منتظر روزی هستم که یه نفر، حتی یه نفر، از این مقاله ی من به جایی رسیده باشه. اون روز، اگه بمیرم، دیگه پشیمون نیستم. اون روز، مطمئنم کسی که خودش طعم استقلال رو چشیده باشه، به اطرافیانش کمک می کنه مثل خودش بشن، و مطمئنم این چرخه ادامه پیدا خواهد کرد.