سلام به اهل سفر به جهان آزاد.
امیدواریم که جهان وجودتون همیشه پر از هوای خدا باشه!
با سفری دیگه از سری سفرهامون به جهان آزاد با شما هستیم و این بار شاید کمی متفاوت. البته شاید!
اونهایی که با کودکان کم بینا و نابینا سر و کار دارن؟ منظورم والدین نیست. منظورم افرادیه که با آموزش این افراد درگیرن و مسوولیتشون حسابی بزرگه. تا حالا شده بشینیم دقیق فکر کنیم، لیست کنیم و متمرکز بشیم که وظیفه‌ی یک معلم و یک کارشناس نابینایان چیه؟ همگی میدونیم که این قلمرو بسیار فراتر از آموزش کتابهای درسی به بچه هاست ولی این قلمرو تا کجا میتونه پهناور باشه! من شخصا جواب این پرسش و خیلی از پرسش‌هایی نظیر این رو به درستی نمی‌دونم، ولی امیدوارم در این سفر بتونم به جواب خیلی‌هاشون برسم.
قراره با معلمی همراه باشیم که تجربیاتش و نظریاتش که اتفاقا در موارد مختلف حسابی هم کارآمد بودن رو بارها به صورت مقالات متعدد با دیگران به اشتراک گذاشته و می‌تونه در مورد عرصه‌ی وظایف یک معلم و یک کارشناس نابینایان اطلاعات جالب، دقیق و بسیار قابل تأملی بهمون بده. کوتاهش کنم. بیایید با هم بریم و با این معلم با تجربه در سفر این بارمون همراه و همسفر بشیم.

مشخصات مقاله

• نام مقاله: Helpful Hints for Paraprofessionals Working with Students Who Are Blind or Visually Impaired
  نکاتی کمک کننده برای کارشناسان حرفه ای که با نابینایان و یا افراد با آسیب بینایی کار می کنند
• نویسنده: Merry-Noel Chamberlain
• منبع:
  Future Reflection
• مترجم:
  داوود چوبینی

سخن سردبیر

خانم مِری نُل چِیمبِرلین معلمیست که با دانش آموزان با آسیب بینایی سر و کار دارد. ایشان دارای مدرک تحرک و جهت‌یابی از مؤسسه معتبر “سازمان ملی تحرک و جهت‌یابی” می باشند. مقالات وی در حوزه آموزش تحرک و جهت‌یابی به بچه های نابینا، هر از گاهی در همین نشریه، یعنی “Future Reflection” “آینده منعطف” به چاپ رسیده اند. خانم چِیمبِرلین در شهری به نام “اوماها” “Omaha”, واقع در ایالت “نِبراسکا” “Nebraska” مشغول به زندگی و آموزش هستند. در بعضی از اوقات، نابینایان و کم بینایان یک یا 2 کارشناس حرفه ای در اختیار دارند. این مسئولین خبره در حوزه مورد بحث، در طول یک روز تحصیلی، یاری رسان این عزیزان می باشند. چنین کارشناسان زبده ای، به ندرت در خصوص چگونگی کار با دانش آموزان نابینا و کم بینا آموزش خاصی را می بینند. به طور کلی، این متخصصین، آموزشهای مرتبط با حرفه خود را، با تمرکز بر روی نیازهای فردی دانش آموز دریافت می کنند. بحث آموزش می تواند به شکل چشم گیری از یک مدرسه در یک منطقه گرفته تا مدرسه ای در منطقه دیگر متفاوت باشد و ممکن است عواملی همچون کارشناس ناظر و رخدادهای متنوع دیگر، این قصه را تحت تأثیر خود قرار دهند.
این مقاله به کارشناسانی که سر و کارشان با دانش آموزان نابینا و کم‌بینا است، نکات مؤثری را ارائه می دهد. به دلیل اینکه دانش آموزان نیازهای یکسانی نسبت به یکدیگر ندارند، به راحتی می توان از یک نقطه کار را آغاز نمود.
از جهاتی، وظایف کارشناسانی که با دانش آموزان نابینا و کم بینا سر و کار دارند، مشابه وظایفیست که متخصصین حوزه آموزش فردی دانش آموزان بر عهده دارند. روی هم رفته، هدف اصلی همه این عزیزان، جلوگیری از ترویج نوعی ناتوانی درونی شده در دانش آموز می باشد.
موارد یاد شده در ذیل، اهدافی هستند که این کارشناسان آن را دنبال می کنند:

• کمک به دانش آموز برای انجام کار به جای انجام آن کار برای دانش آموز
• ترغیب دانش آموز در جهت مستقل بودن تا حد امکان
• دور ایستادن نسبت به دانش آموز تا حد امکان در جهت جلوگیری از تبدیل شدن به یک مانع میان دانش آموز و همسالانش و یا میان دانش آموز و معلمش
• حمایت عاقلانه و منطقی از دانش آموز
• همکاری با معلم کلاس و یا معلم کودکان استثنایی احتمالی دانش آموز در جهت رساندن دانش آموز به بالاترین حد توانایی با وارد شدن کمترین حد استرس و تهاجم به وی

مسئولیتهای اولیه

برای کارشناسی که با یک نابینا و یا کم بینا سر و کار دارد، مسئولیتهای اولیه وی، فراتر از آن فهرستیست که در بالا بدان اشاره شد. یک کارشناس درجه یک، به منظور حصول بهترین نتایج، می بایست به معلم رابط دانش آموز دارای آسیب بینایی مراجعه کرده و راهنمایی های لازم را دریافت نماید. معلم رابط به شکل مستقیم با دانش آموز در ارتباط است و به بهترین نحو ممکنِ، از نیازهای بصری و غیر بصری وی آگاه می باشد. اگرچه این کارشناسان به شکل انفرادی با هر دانش آموز کار می کنند، اما آنها معلم به حساب نمی آیند. آنها در نقش معلم تقویتی به ایفای نقش می پردازند. درواقع آنچه را که معلم کلاس یا معلم رابط و یا معلم تحرک و جهت‌یابی به دانش آموز آموزش داده را بهتر و دقیقتر برایش درونی می کند. در یک کلام، این کارشناسان، مکمل نهایی به حساب می آیند. آنها در حین همین آموزشها، یافته های خود از مباحث پر چالش و یا رخدادهای جدیدی که ممکن است در آینده به وقوع بپیوندند و معلم رابط و معلم تحرک و جهت یابی از آن بی خبر باشند را در قالب یک یادداشت در اختیارشان قرار می دهند.
کارشناسان، همکاری نزدیکی با معلم رابط، معلم تحرک و جهت یابی، معلم کلاس و معلم کودکان استثنایی احتمالی دارند. به دلیل سر و کار داشتن به شکل کاملاً مستقیم با دانش آموز، آنها عضوی از تیم هستند. این عزیزان می بایست در جلسات مرتبط با بحث برنامه آموزشی فردی دانش آموز حضور پیدا کنند. اگر خود دانش آموز در جلسات مربوط به برنامه آموزش فردی شرکت نماید، آن موقع متوجه خواهد شد که کارشناس حوزه نابینایی در جریان تمامی انتظارات و توقعات اخیر بوده و در راه بر آورده سازی آنها توسط دانش آموز، نقش حامی را ایفا خواهد نمود. دانش آموز در جهت پرهیز از انجام مسئولیتهایش، قادر نخواهد بود تا سر یک کارشناس را به اصطلاح شیره بمالد و یا خیلی ببخشید او را خر فرض کند.
در اینجا، برخی از نقشها و مسئولیتهای اساسی کارشناس حوزه نابینایی که با دانش آموز نابینا و یا کم‌بینا سر و کار دارد، آورده شده است.

گویندگی

کارشناسانی که با دانش آموزان کم‌بینا و یا نابینا در ارتباط هستند، به عنوان گوینده در خدمت این عزیزان هستند. بر همین اساس، یک گوینده صرفا به شخصی گفته نمی شود که مطالب چاپ شده ای از قبیل کتابهای درسی، برگه های امتحانی و یا کتابهای داستان را به شکل صوتی در می آورد، بلکه او فردیست که محیط را برای دانش آموز توصیف می کند. این توصیفات شامل موارد ذیل می شوند. البته ناگفته نماند که فهرست درج شده در پایین، انتها ندارد و می تواند موارد دیگری یز بدان افزوده شود.

• بیان شفاهی اطلاعات و دستورالعملهایی که بر روی تخته سیاه و یا برد مدرسه درج شده است به دانش آموز مد نظر: اطلاعاتی نظیر مطالبی که دانش آموز، روزانه به محض ورود به کلاس باید نسبت به مطالعه آنها مبادرت ورزد.
• خواندن برگه های امتحانی که به خط بریل و یا به شکل درشت خط چاپ نشده است
• توضیح عکسها و نمودارهای ارائه شده در قالب یک کلیپ و یا حتی فیلم در حال نمایش در کلاس: به خصوص پیامی که به شکل زیر نویس بر روی صفحه نمایش ظاهر می شود و نه معلم آن را با صدای بلند می خواند و نه به شکل ملموسی در خود فیلم به آن پیام مد نظر اشاره ای می شود. این مسأله زمانی اهمیت خود را نشان می دهد که پیام مد نظر مرتبط با آموزشهایی باشد که در حال ارائه به دانش آموز است و یا به خود داستان فیلم برگردد. برای درک بهتر نحوه توضیح دار کردن کلیپها و فیلمها، فیلمی را که اخیراً به شکل توضیح دار در آمده و در قسمت تنظیمات، این امکان به شما داده می شود تا بخش توضیح دار آن را روشن نمایید را ببینید و یا به سینمایی بروید که این قابلیت در قالب یک هدفون در اختیار شما قرار می گیرد.
• توضیح حرکات موجود در ارائه ها و سخنرانی های خاص: یک کارشناس می بایست اعمال و حرکاتی که مرتبط با برنامه و یا سخنرانی مد نظر است را توصیف نماید. در برخی مواقع، صرفا توضیح حرکات برای درک آنچه در حال به وقوع پیوستن می باشد، برای دانش آموز کافی نیست. در صورت به وجود آمدن چنین شرایطی، کارشناس مربوطه در حین توضیح حرکات، باید این اجازه را به دانش آموز بدهد تا بازوان و دستهای او را لمس کند. با چنین عملی، دانش آموز می تواند تصویری از حرکت موجود را در مغزش تصور کند. انجام چنین حرکات فیزیکی در کلاسهایی نظیر تربیت بدنی و یا کلاسهای موسیقی که آهنگ، نیازمند حرکات بدنی است، بسیار الزامیست.
• توضیح علائم نقش بسته بر روی دیوارهای مدرسه
• شرح مشاهدات خود در حین اردوی دانش آموزی که جنبه علمی دارد
• بیان گزینه های موجود برای انتخاب ناهار و توضیح این نکته که هر نوع سالاد در کدام بخش از میز سالاد قرار گرفته است
• توضیح اتفاقاتی که در کلاس، زمین بازی و یا سالن مدرسه در حال به وقوع پیوستن است
• توضیح این نکته که هر یک از دوستان، در کدام قسمت از کلاس و یا سالن غذاخوری نشسته اند
• اطلاع رسانی مقطعی به دانش آموز در خصوص وجود موقتی موانعی نظیر کابل برق و یا شلنگ آب بر سر راه او

نویسندگی

هر از گاهی، ممکن است معلم بدون اینکه زمانی بدهد تا مطالب مورد نیاز به شکل درشت خط چاپ شوند و یا به خط بریل تبدیل گردند، پروژه ای را در حد نوشتن یک یادداشت کوتاه از دانش آموزان کلاسش طلب کند. ممکن است معلم، این تصمیم را بر اساس اصلاح و بهبود وضع آموزشی دانش آموزان و یا یک امتحان از پیش برنامه ریزی نشده گرفته باشد. به منظور جلوگیری از محروم شدن دانش آموز نابینا از چنین اصلاحات آموزشی و یا چنین تستهای از پیش تعیین نشده ای، یک کارشناس نه تنها باید در قالب یک گوینده، که باید در قالب یک نویسنده نیز در خدمت او باشد. در اینجا، نویسنده به شخصی گفته می شود که تمامی امور نوشتاری دانش آموز را انجام می دهد. مطالب قابل نوشتن می تواند شامل مواردی همچون پر کردن برگه امتحانی، تکمیل دفتر ریاضی و یا تکمیل مشق دانش آموز در یک وبسایت غیر قابل دسترس شود. برای یک کارشناس، ضروریست موارد ذیل را به خاطر بسپارد:

• این تکلیف دانش آموز است.
• کارشناس می بایست صرفاً هرچه را دانش آموز به او می گوید را به رشته تحریر در آورد، ولاغیر.
• او باید از اظهار نظر، دادن آموزشهای اضافی و یا دادن سر نخ هایی نظیر آیا مطمئن هستی؟، خودداری نماید. یک کارشناس فقط در صورتی می تواند موارد بالا را اعمال کند که از پیش، مجوزش را از تیم آموزشی دریافت کرده باشد.

در ذیل، نکات مفید دیگری نیز آورده می شود تا کارشناسان حرفه ای بتوانند در هنگامی که در حال خدمات رسانی به عنوان یک نویسنده به دانش آموز نابینا هستند، آنها را اعمال نمایند:

• از دانش آموز بپرسید که آیا او آماده پاسخگویی به سؤال بعدی هست یا خیر.
• اگر این گونه به نظر رسید، دانش آموز در خصوص پاسخی که داده و شما آن را بر روی کاغذ نوشته اید مردد است، از او بپرسید: “آیا این پاسخ نهایی شماست؟”
• اگر زمان باقی بود، تمامی پاسخها را یک بار دیگر با دانش آموز چک کنید.

اگر یک کارشناس به درستی وظیفه خود را انجام دهد و در یک کلام برای دانش آموز مفید و تأثیر گذار باشد، دانش آموز می پذیرد کمکهای غیر ضروری را که از طرف اطرافیانش دریافت می کند، رد نماید. اطرافیان دانش آموز شامل دوستان، اعضای خانواده، کارمندان مدرسه، اقوام و آشنایان و عموم مردمی که با آنها در ارتباط است، می شود. از چنین رفتاری “کمکهای غیر ضروری از طرف اطرافیان یک شخص معلول” با عنوان تلقین درماندگی و ناتوانی یاد می شود. به خاطر داشته باشید موارد ذیل جزو وظایف یک کارشناس متخصص نمی باشد:

• او نوکر دانش آموز نیست. برای مثال: کارشناس موظف نیست تکلیف دانش آموز را به معلم تحویل دهد. دانش آموز می بایست خودش تکلیفش را تکمیل نماید و اگر زمان، زمان تحویل تکالیف است و قرار است بقیه دانش آموزان این کار را انجام دهند، او نیز باید با بقیه همراه شده و به وظیفه اش عمل کند.
• وظیفه یک کارشناس، ثبت نام دانش آموز نابینا در کلاسهای فوق برنامه نیست. اگر چنین تقاضایی از سمت دانش آموز صورت پذیرد، کارشناس می تواند در قالب یک لطف، نام او را در برگه ثبت نام وارد کند. اما این موضوع باید در حضور خود دانش آموز صورت پذیرد. در صورت عدم حضور دانش آموز، هیچ مسئولیتی متوجه کارشناس نمی باشد.
• کارشناس، مسئول به خاطر سپاری تکالیف دانش آموز و زمان تحویل آنها نیست.
• ایشان مسئول جا به جایی وسایل دانش آموز از این کلاس به آن کلاس نمی باشند. فقط در صورتی این لطف به دانش آموز می شود که وی دارای شرایط خاصی باشد.
• کارشناس تحت هیچ شرایطی کاری را انجام نمی دهد که تحت آن دانش آموز ترغیب به تلقین درماندگی در خود شود.

مناسب سازی مطالب

ممکن است از کارشناسانی که با دانش آموزان با آسیب بینایی سر و کار دارند، خواسته شود تا مطالب را برای آنها مناسب سازی نمایند. مناسب سازی مطالب هم به معنای دسترس پذیر کردن آنها برای دانش آموز نابینا و کم بینا می باشد. از جمله مطالب و مواد آموزشی که باید فکری به حال مناسب سازی آنها بشود، می توان به موارد ذیل اشاره کرد: برگه های تکلیف کلاسی، بازیها، نمودارها، تصاویر و جداول. بسته به نیازهای فردی دانش آموز، مطالب فوق الذکر ممکن است به سه شیوه مناسب سازی شوند: برجسته سازی، پر رنگ کردن مطالب مهم و به شکل درشت خط در آوردن مطالب.
برجسته سازی: راههای زیادی برای برجسته سازی مطالب و در دسترس قرار دادن آنها برای دانش آموزان وجود دارد.
کارشناسان می توانند از نقاشیهای تهیه شده از آبرنگ و یا هر ابزار دیگری که پس از خشک شدن به شکل برجسته در می آیند، برچسبهای فومی، نوارهای گرافیکی قابل نصب بر روی خطوط برجسته، ابزارهای لازم در جهت نقاشی بر روی خطوط برجسته و کاغذ های مخصوص گرافیک که برای نابینایان قابل لمس باشد، استفاده کنند. برچسبهای بریل و سایر مواردی از این دست نیز می توانند بر روی کاغذ، تخته بازی و یا پوسترها چسبانده شوند.
پر رنگ کردن مطالب مهم: ممکن است لازم باشد برای دانش آموزان کم‌بینا، بخشهای اصلی و مورد بحث در کلاس، به شکل یک علامت سیاه و درشت نمایش داده شوند. این علامت، کادری که دانش آموز می بایست پاسخ خود را در آن بنویسد و یا خطی که باید با قیچی ببرد را مشخص می کند.
تبدیل متون به شکل درشت خط: در خصوص درشت خط کردن مطالب می بایست با معلم رابط به گفت و گو نشست. معلم رابط، درصد درشت نمایی و اندازه کاغذی که باید به کار رود را مشخص می کند. برای برخی از دانش آموزان، احتیاج است که درشت نمایی برای آنها بر روی کاغذهایی با ابعاد 11 در 17 اینچ صورت پذیرد. این در حالیست که سایر دانش آموزان ترجیح می دهند درشت نمایی بر روی کاغذهای عادی انجام شود. این احتمال وجود دارد که معلم رابط و یا حتی معلم تحرک و جهت‌یابی بتواند آموزشهایی را در خصوص نحوه مناسب‌سازی مطالب، آن هم به شکل فردی و بر طبق سلیقه هر دانش آموز ارائه دهد. یافتن زمان مناسب برای مناسب‌سازی مطالب می تواند یک چالش برای کارشناس این حوزه به حساب آید. وجود چنین زمانی، به برنامه خود دانش آموز وابسته است. بر خلاف معلمین، به ندرت به متخصصین، برنامه رسمی و مدونی که مخصوص یک دوره خاص باشد، داده می شود. در 2 زمان کارشناس می تواند به بحث مناسب‌سازی بپردازد.
وقتی دانش آموز در فعالیتهایی حضور می یابد که نیازی به همراهی مستقیم کارشناس در آنها نیست.
وقتی دانش آموز بیمار است، قرار پزشکی دارد و به عبارتی دقیقتر، دانش آموز در مدرسه حضور ندارد.

تبدیل مطالب به خط بریل

کارشناسانی که سر و کارشان با دانش آموزانی است که با خط بریل تحصیل می کنند و یا مشغول یادگیری این خط هستند، می بایست اطلاعات عمومی را در خصوص خط بریل کسب کرده باشند. ممکن است کارشناسان تازه کار، آموزش خط بریل را در کنار دانش آموز نابینا و یا به همراه نابینایانی که تازه یادگیری خط بریل را آغاز کرده اند، شروع کنند. با این وجود، اکثر کارشناسان، بریل را از طریق دوره های آموزشی ویژه می آموزند تا نسبت به دانش آموزان خود یک قدم جلوتر باشند. نکته کلیدی اینجاست. مهارتهای بالای یک کارشناس در حوزه بریل، باعث افزایش سطح دانش آموز تحت نظر او می شود. معلم رابط می تواند در خصوص برگزاری کلاسهای ویژه بریل آموزی، به کارشناس اطلاعات لازم را بدهد.
برخی از کارشناسان از خود می پرسند: با وجود اینکه ما وظیفه تدریس خط بریل به دانش آموزان را نداریم، چرا باید بریل را بیاموزیم؟ یادگیری خط بریل به دلایل متعددی از اهمیت خاصی برخوردار است که از مهمترین آنها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• وقتی معلم رابط به هر دلیلی حضور ندارد، کارشناس می بایست به دانش آموزی که در حال یادگیری خط بریل است، یاری برساند.
• کارشناس باید مطمئن باشد دانش آموز تحت نظر او تمامی کتب بریل مرتبط با هر کلاس را در اختیار دارد. برای مثال: ممکن است دانش آموز در حال تمام کردن جلد دوم از کتاب ریاضی خود باشد. کارشناس باید به اتاق توزیع کتب بریل مراجعه کرده و جلد سوم را تحویل بگیرد تا وقتی دانش آموز جلد دوم را تمام کرد و به جلد سوم احتیاج داشت، جلد سوم در دسترس او باشد.
• وقتی کارشناس توانایی خواندن و نوشتن به خط بریل را داشته باشد، می تواند برخی مطالب ساده را از خط بینایی به خط بریل در آورده و در اختیار دانش آموز قرار دهد. او این توانایی را دارد تا چند جمله ای که به خط بینایی بر روی یک تکه کاغذ نوشته شده و در اختیار دانش آموزان قرار گرفته را به خط بریل در بیاورد و در اختیار دانش آموز نابینای خود بگذارد و یا تکالیف دانش آموز را از خط بریل به خط بینایی برگرداند.
• برخی از کتب منتقل شده به یک مدرسه، ممکن است دارای برچسب نباشند و یا دستگاه پرینتر به نحوی عنوان کتاب را در هر برگه به درستی چاپ نکرده باشد. اگر یک کارشناس فقط کمی دانش در حوزه بریل داشته باشد، خودش می تواند همه چیز را راست و ریس کند.

به خاطر داشته باشید، یک کارشناس و یا حتی یک معلم رابط، به صرف اینکه بریل می داند، یک متخصص در حوزه برگرداندن کتب بینایی به خط بریل محسوب نمی شود. خط بریل بسیار فراتر از یادگیری چند کد ساده می باشد. برای نمونه، در خصوص خواندن و نوشتن به خط بریل، به دو نکته ای که دانش آموز در این دو وضعیت باید رعایت کند، اشاره می کنیم:

• نحوه نشستن درست و مناسب و شکل قرار دادن کاغذ و یا کتاب بریل بر روی میز، هنگام خواندن: در هنگام مطالعه به خط بریل، اگر دانش آموز کاملاً صاف ننشسته باشد و یا برگه بریل را به درستی مقابل خود قرار نداده باشد، نمی تواند به درستی آن را بخواند. برای مثال: اگر صفحه به سمت چپ منحرف شده باشد، حرف “k” در شکل کوتاه نویسی انگلیسی، به اشتباه “ch” خوانده خواهد شد. همین حرف “k” در صورتی که صفحه به سمت راست منحرف شده باشد، “st” خوانده خواهد شد.
• نحوه نشستن درست و مناسب به هنگام نوشتن به خط بریل با استفاده از ماشین پرکینز: اگر ماشین پرکینز بر روی میزی قرار گیرد که سطح آن بسیار بالاتر از سطح دانش آموز و یا بلعکس باشد، در هنگام انجام تکالیف، خواندن آنچه دانش آموز نوشته و یا وارد و یا خارج کردن برگه از ماشین، بنیه او تحلیل رفته و دانش آموز این وضعیت را تحمل نخواهد کرد.

تجهیزات ویژه

در برخی مواقع، دانش آموز با آسیب بینایی از تجهیزات خاصی نظیر بِهدید، ماشین پرکینز و یادداشت بردار یا همان “Note Taker” استفاده می کند. نیازی نیست یک کارشناس همه چیز را در خصوص این تجهیزات بداند. در هر صورت، اگر او از قابلیتهای اصلی و راه حلهای تکنیکی اساسی رفع مشکلات تجهیزات آگاه باشد، بسیار مؤثر است. برخی از دانش آموزان برای انجام تکالیف ریاضی از چرتکه و برای نوشتن به خط بریل از لوح و قلم سود می برند. ممکن است یک کارشناس دلش بخواهد بیشتر در خصوص این تجهیزات بداند. معلم رابط در این راه می تواند به او کمک کند و کلاسهای آموزشی ویژه و آموزشهای از پیش ضبط شده ای را که به صورت آنلاین قابل دسترس است، معرفی نماید.

تحرک و جهت‌یابی

لازم است یک کارشناس، دروس تحرک و جهت‌یابی دانش آموز را پیگیری نماید. چنین توجه و پیگیری، این امکان را به وی خواهد داد تا در غیاب معلم تحرک و جهت‌یابی، بداند به چه شکلی باید جای معلم را پر کرده و به دانش آموزان کمک کند. او یک معلم تحرک و جهت‌یابی به حساب نمی آید. اما می تواند تکنیکهای آموخته شده به دانش آموزان را در آنها تقویت نماید. کارشناس، حوزه هایی که دانش آموز در آنها ضعف دارد را به معلم تحرک و جهت‌یابی گزارش می دهد.
در برخی مواقع، کارمندان و سایر دانش آموزان یک مدرسه اینگونه می پندارند که کارشناس حوزه نابینایی، مربی شخصی دانش آموز نابیناست. کارشناس، تکنیکهای مناسب در جهت راهنمایی افراد نابینا را فرا می گیرد تا در مواقع لزوم و البته اضطراری، به دانش آموز نابینا یاری برساند. در هر حال، هر زمانی که دانش آموز مهارتهای لازم را به شکلی مناسب کسب نماید، به لحاظ رفت و آمد، انسان مستقلی خواهد بود.
بحث مربوط به تحرک و جهت‌یابی بسیار فراتر از آموزش نحوه رفتن دانش آموز از نقطه الف به نقطه ب می باشد. تحرک و جهت‌یابی شامل درک مفاهیمی همچون جهتهای اصلی، وضعیت بدن در حین راه رفتن، نحوه قدم برداشتن در هنگام راه رفتن، حل مشکلات و مهارتهای ذهنی مرتبط با بحث مسیر یابی است. وقتی کارشناس همکاری نزدیکی با معلم تحرک و جهت‌یابی داشته باشد، این مهارتها را همراه با دانش آموز خواهد آموخت و می تواند در ساعات خارج از کلاس تحرک و جهت‌یابی، این مهارتها را در دانش آموز تقویت کند.

جمع‌بندی مطالب

این بخش مربوط به آن دسته از نابینایان و کم بینایانیست که مدت طولانیست این معلولیت را دارند و از کار با یک کارشناس، تجربیات قابل ملاحظه ای را کسب نموده اند. در این بخش قرار نیست در مورد افرادی صحبت کنیم که به تازگی نابینا و یا کم بینا شده اند. وقتی یک دانش آموز وارد دوره دبیرستان می شود، لزوم حضور کارشناس، امری بی معنیست. دانش آموزان سطوح بالاتر نیز می بایست وابستگی به مراتب کمتری نسبت به حضور یک کارشناس داشته باشند. صادقانه عرض کنم: کارشناس قرار نیست در دوره کالج و یا فراتر از آن، دانش آموز را حمایت کند. مهم است دانش آموز بر وابستگیهایش فائق آید و بیشتر به شکل مستقل عمل کند. در هر صورت، این نیز به خودی خود مشکلاتی را به همراه می آورد. به نظر می رسد در مواردی که دانشجو واقعاً نیاز به گویا شدن کتابی داشته باشد و یا بخواهد چیزی را یادداشت کند، هنوز هم به حضور یک کارشناس محتاج است و نیاز است تا کارشناس در دسترس قرار گیرد. با وجود همه این حرف ها، کارشناس باید دور ایستاده و خدمت کند تا خود دانش آموز تلاش کند تا حد امکان به شکل مستقل عمل کند. اساسا، کارشناس همیشه در حالت آماده باش به سر می برد. درک چنین فرایندی، در برخی مواقع، برای سایر کارمندان و یا حتی کادر اداری مدرسه، مشکل به نظر می رسد. آنها ممکن است کارشناس را در حالی ببینند که ته کلاس نشسته و گویی کاری به کار دانش آموز ندارد. در چنین مواقعی، برخی از معلمین کلاس، وظیفه دیگری به کارشناس محول می کنند. هدف غایی، بی‌نیاز کردن دانش آموز به کارشناس، آن هم به شکل تدریجی می باشد.
نیم سال دوم سال ماقبل آخر دبیرستان می تواند برای یک دانش آموز با آسیب بینایی، زمان تحول و دوره گذر از یک مرحله به مرحله ای دیگر تلقی شود. دلیلش هم کاملاً روشن است. این نیم سال ، یک فرصت طلایی برای کمک به نابینایان در جهت موفقیت و رفتن به دانشگاه به حساب می آید. وقتی دانش آموزان وارد کالج می شوند، اغلب به این احتیاج پیدا می کنند تا یک گوینده و نویسنده برای خود استخدام کنند. خب، سال آخر دبیرستان، فرصت مناسبی برای تمرین کردن چنین شرایطی با استفاده از کارشناس در دسترس می باشد. بنابراین، لازم است تا کارشناس فقط زمانی که از طرف دانش آموز برای خواندن و یا نوشتن مطلبی درخواست داده می شود، در دسترس باشد. البته این فرایند توسط معلم رابط و معلم کلاس نظارت می شود تا مطمئن شوند دانش آموز به موقع نسبت به تکمیل تکالیف خود مبادرت می ورزد. هدف، شرمنده کردن و رو کردن دست دانش آموز نیست. بلکه هدف، راهنمایی دانش آموز توسط کارشناس، معلم رابط و معلم کلاس می باشد. بعد از این راهنماییها، این عزیزان دور ایستاده، نظارت می کنند و تا زمانی که احتیاج باشد، به دانش آموزان بازخورد ارائه می دهند.

حرف آخر

لازم است رابطه بین کارشناس و دانش آموز، در حد یک رابطه رسمی و حرفه ای باقی بماند. اگر دانش آموز بیشتر زمان آموزشی خود را با یک کارشناس بگذراند، این رابطه تبدیل به یک رابطه صمیمی خواهد شد. در صورت رخ دادن چنین امری، خواه نا خواه، دانش آموز آزادی عمل خاصی را برای خود قائل می شود و در صورتی که قرار باشد به هر دلیلی، کارشناس مربوطه عوض شود، دیگر نمی تواند با کارشناس جدید کنار بیاید. در ثانی، کارشناس نیز به جای اینکه اجازه دهد دانش آموز خود قدمهای اولیه را در جهت انجام کارهای مد نظر بردارد، به طور خودکار خودش کارها را برای دانش آموز انجام خواهد داد. اگر این اجازه به کارشناس داده شود تا چندین سال متمادی را با یک دانش آموز بگذراند، آن موقع، بین هر دو یک پیوند قوی به وقوع خواهد پیوست. در صورتی که این ارتباط شکل رسمی خود را حفظ کند، دانش آموز به خوبی درک خواهد کرد وظیفه یک کارشناس چیست. به چنین رابطه ای یک رابطه موفق و البته مؤثر گفته می شود.

شناسنامه نشریه جهان آزاد

همانطور که از نام این نشریه بر می‌آید، قرار است به تجربیات نابینایان، والدینشان، اطرافیانشان، دوستانشان و هر انسانی که تمایل به فهم معلول و معلولیت دارد و توانسته در این راه به چیزهایی نیز دست‌یابد بپردازد. البته ما تمرکزمان بیشتر بر روی تجربیات عزیزان در حوزه ی نابینایی است. می خواهیم ببینیم والدین یک نابینا برای دستیابی فرزندش به حق و حقوقش دست به چه اقداماتی می زند. می خواهیم ببینیم تمام کسانی که با نابینا در ارتباط هستند، چه کاری برای هرچه مستقلتر شدن فرد با آسیب بینایی انجام می دهند و کدامشان اثربخش بوده است. خلاصه ی کلام اینکه میخواهیم در حوزه نابینایی از تجربیات دنیا بهره ببریم تا روزی با آگاهی از این تجربیات بتوانیم به خود تلنگری زده و به سمت اهدافمان حرکت کنیم.
البته اگر پدر و مادری یا دوست و آشنایی در ایران عزیز نیز توانسته برای حل مشکلی از مشکلات بیشمار نابینا راه حلی پیدا کند، می تواند آن را در قالب یک مقاله در اختیار ما قرار دهد. چون ایران هم بخشی از این جهان است و ما برای جمع آوری این تجربیات همیشه هم لازم نیست دست به دامان جراید غرب باشیم. هرچند که فعلاً ظاهراً راه دیگری وجود ندارد. همه ی ما بر این امر واقفیم که دنیای غرب در خصوص معلول و معلولیت خیلی زودتر و بیشتر از ما از خود جنب‌و‌جوش نشان داده و به دست آوردهای بی نظیری دست یافته است.
اگر دوستی هم مقاله ای را خوانده و آن را مفید یافته، می تواند آن را ازطُرُقی که در پایان می آید، جهت ترجمه به دست ما برساند.
فعلا بنا بر این است که ماهی یک مقاله ی تخصصی در این موضوع منتشر کنیم. ولی شاید زندگی مجال بیشتری به ما داد و آخر هر ماه مطالب بیشتری جمع آوری کرده و در طول ماه به خدمتتان پیشکش کردیم.
پس قرار ما همیشه اول هر ماه همین جا در جهان آزاد.
ذکر این نکته هم الزامی می‌باشد که قرار نیست همیشه مقاله ی منتشر شده همراه با فایل صوتی باشد. ولی تلاشمان بر این است که این اتفاق جذاب همیشه بیفتد.
قطعا نظرات، انتقادات و پیشنهادات شما می تواند چراغ راه ما باشد.
ایمیل: hotgooshkon@gmail.com
آیدی تلگرام: @hotgooshkon1
به امید جهانی آزاد تر!