یادمه اون موقعها، همون وقتا که خیلی کوچیک بودم، عید نوروز که میشد، همون روز اول عید اول بعد از سال تحویل همه با هم دیده بوسی میکردیم و عید رو تبریک میگفتیم. سفره ی هفت سینمون رو خودمون درست میکردیم. سبزه ی گندم خودمون که درستش کرده بودیم، سمنوی خونگی، سکه های پول خورد که اون موقعها خیلی ارزش داشتن. بعد از همه ی اینها بچه ها می افتادیم به جون مامان بابامون که عیدی ما رو بدین.
اون بیچاره ها هم از قبل پولهای نو و تا نخوردشون آماده بود.
خلاصه همه با هم خوب بودیم.
بعد همه با هم سوار پیکان زرد مدل پنجاه و ششمون میشدیم و اولها چهار نفری، بعد شد پنج نفری و بعد که داداش کوچیکم به دنیا اومد شش نفری میرفتیم خونه ی پدر بزرگ پدریم. سه تا عموهام با خانواده هاشون و تنها عمه ام با خانوادش می اومدن اونجا. ما بچه ها توی سر و کله ی هم میزدیم و طبق معمول بزرگترها تشر میزدن که آروم باشیم.
پدربزرگم یه بقالی داشت که پر از خوراکیهای دوست داشتنی اون زمان بود.
آدامس فوتبالی، آدامس قلقلی، آدامس پولکی، یخمک کلاه قرمزی، کلوچه های کام، بستنیهای کیم از اون قدیمیهاش که بیزی بودن، پفک نمکی، پفکهای بهانه، نوشابه شیشه ای، شیر و شیر کاکاو شیشه ای، و و و. خلاصه با بچه ها گروهی حمله میکردیم به مغازه ی مشت رمضون. پدر بزرگم رو میگم.
شوهر عمه ی من یه پیکان وانت داشت که باهاش کار میکرد. هممون میپریدیم پشتش و روش بالا پایین میپریدیم و سر و صدا میکردیم.
مادربزرگم که همه بهش میگفتیم ننه یه صندلی داشت که همیشه میذاشتش جلوی در مغازه و میشست روش. یه سطل بزرگ دردار بود که جای صندلی ازش استفاده میکرد.
یه مسجد رو به روی خونه ی پدربزرگم بود که همیشه موقع ازان ازش ازان پخش میشد و نماز جماعتش هم از باند توی کوچش پخش میشد.
یه فشاری آب رو به روی خونشون بود که خوراک آب بازیهای ما بچه ها بود.
شب که میشد بعد از شام که معمولً توی اون خونه زرشک پلو با مرغ بود یا ماکارونی از این گوشت ماهیهاش، همه ی ما بچه ها پامون رو میکردیم توی یه کفش که میخوایم شب بمونیم. در اکثر موارد هم موفق میشدیم.
آخه دوتا از عموهام همونجا زندگی میکردن و عمه هم خونش چند تا کوچه اون طرفتر بود. ما و عموی دیگم هم با هم توی یه خونه زندگی میکردیم که البته بعدها از هم جدا شدیم و اون خونه الآن دیگه نیست.
این شب موندن توی عید ممنوع بود. ما باید زودتر از پدر بزرگ و ننه خداحافظی میکردیم و میرفتیم خونه ی اون یکی پدر بزرگم که کرج بود.
اونجا که میرسیدیم سه تا داییهام بودن. البته یکیشون مجرد بود. یه خاله هم بیشتر نداشتم که اون هم می اومد.
یادمه شب که میشد همه ی نوه ها حاج اکبر رو دوره میکردن و ازش عیدی به زور میگرفتن.
البته خودش میدادها. ولی یه کم اذیت میکرد که با هم بازی کنیم.
بعد نوبت داییهام میشد. اون داییم که مجرد بود چون سنش کم بود معاف میشد. البته بعدها این معافیت برداشته شد. یادمه یه بار پا برهنه فرار کرد توی کوچه و تا سر کوچه دنبالش کردیم و گرفتیمش آوردیمش خونه و عیدی ازش گرفتیم.
دایی بزرگم شکل عیدی دادنش فرق میکرد. اون به همه ی ما نفری یه سری از همه ی اسکناسها رو میداد. یه دهی یه بیستی یه پنجاهی یه صدی یه دویستی یه پونصدی و یه هزاری. اون موقع از هزاری بالاتر نبود.
شب همه اونجا میموندیم.دوتا داییهام که ازدواج کرده بودن همونجا زندگی میکردن. ما و خالم هم چون همه ی فامیلهای مامانم کرج بودن و باید میرفتیم خونشون عید دیدنی کرج بودن همونجا میموندیم تا بتونیم بهشون سر بزنیم.
از روز دوم همه ی خانواده ی ما و خالم و داییهام دست جمعی میرفتیم خونه ی فامیلهامون.
مامانم سه تا دایی و دوتا خاله داشت که خونه ی همشون میرفتیم. یکی از عموهای مامان و بابام هم کرج بود که بهش میگفتیم حاج عمو. آخه مامان و بابام با هم دختر عمو و پسر عمو هستن.
بعد از دو سه روز که این عید دیدنیها رو میرفتیم و لا به لاش هم خونه ی پدربزرگم مهمون می اومد، برمیگشتیم تهران و یکی دو روز هم تهران عید دیدنی میرفتیم. خونه ی عموی مامان بابام و عمشون.
پسر عموی بابام اسمش احمد بود. این احمد همیشه ی خدا یه مدل موتور داشت. ولی یه براوو همیشه کنارش بود. همه ی بچه ها به خاطر موتورش دوستش داشتن. بچه ها رو یکی یکی یا دوتا دوتا یا حتا سه تا سه تا سوار میکرد میگردوند و برمیگشت و نوبت گروه بعدی میشد. بعد از هفته ی اول عید که اینطوری میگذشت معمولً با خانواده ی مامانم میرفتیم شمال. اون موقعها پدربزرگم یه تویتا وانت داشت که پشتش چادر داشت و ما عشق میکردیم توی جاده چالوس با این وانت.
دایی بزرگم هم یه فولکس قورباغه ای داشت که همش موتورش داغ میکرد و باید وایمیستادیم تا خنک بشه.
ما هم با همون پیکان زردمون بودیم که اون هم یه وقتایی مریض میشد. البته خداییش بیشتر از یه وقتایی. ولی انصافً معرفت داشت. یه کم که باهاش سر و کله میزدی روشن میشد راه می افتاد.
هممون قبل از سیزده به در از شمال برمیگشتیم. هر سال سیزده به در کل فامیل پدری و مادری توی یه پارکی که نزدیک کرج بود دور هم جمع میشدیم. اسمش پارک جهاننما بود. شاید از صد نفر بیشتر میشدیم. توی بساطمون هم همه چیز پیدا میشد. کوبیده، جوجه، لوبیا پلو، بابا بزرگم هم یه قلیون خانسار داشت که میشست میکشید. بعد از ظهر هم آش رشته به راه میشد.
شب هم هر سال یادمه با اومدن بارون تند تند جمع میکردیم و میرفتیم خونه هامون.
همیشه یکی دو نفر از اهل فامیل هم توی صف دستشویی نوبت میگرفتن که بقیه اگر کارشون گیر کرد خیلی اذیت نشن خخخ.
خلاصه همه خوشحال و سرحال بعد از اون عیدهای به یاد موندنی میرفتن سر کار و درس و زندگیشون.
یادمه اون موقعها محرم توی بهار و تابستون بود. هر سال محرم که میشد یا خونه ی پدر بابام بودیم یا خونه ی پدر مامانم.
توی محل پدری بابام یه هیأت بود که به دسته ی یحیی معروف بود. این یحیی یادمه منو خیلی دوست داشت. دستش هم همیشه شلوغترین دسته ی محل بود. یه نفر هم بود به اسم هاتم که هر سال غذای نزری میداد که خیلی معروف بود. توی کرج هم ما معمولً شبهای محرم با فامیلها جمع میشدیم میرفتیم به جهانشهر کرج که دسته هاش به خاطر المها و چهل چراغهای بزرگش معروف بود.
یادمه یه ظهر عاشورا کرج بودیم. توی یه دسته پشت سر من یه دفه یه نفر از روی ویلچرش بلند شد. همه چون نزدیک من بود فکر کردن من شفا گرفتم. چشمتون روز بد نبینه. خداییش نزدیک بود شهیدم کنن.
بعد از این مراسمهای محرم تابستونها حال و هوای خاص خودش رو داشت. خونه ی پدربزرگ مادریم یه در جلویی داشت و یه در پشتی که توی کوچه ی بنبست باز میشد. تابستونها همیشه ما توی اون کوچه پشتی چون ماشین تقریبً رفت و آمد نمیکرد گل کوچیک بازی میکردیم و دوچرخه سواری میکردیم. مثلً هممون سوار دوچرخه هامون میشدیم و از سر کوچه میرفتیم ته کوچه میگفتیم داریم میریم شمال خخخ.
البته جدی جدی اون موقعها تابستونها یکی دو بار رو با اهل فامیل حالا پدری یا مادری شمال میرفتیم. تقریبً هم هر جمعه یه پیکنیک توی برنامه بود. مثل جاده چالوس یا همچین چیزی.
خونه ی این یکی پدر بزرگم هم اوضاع بهتر نبود. نوه ها میزدیم به مغازه ی مشت رمضون و نوشابه ی شیشه ای و ساندیس میخوردیم. بستنی کیم و قیفی و یخی هم به راه بود. یخمک هم که دیگه هیچی. اونجا هم توی کوچش آب بازی از فشاری رو به روی خونه و گلکوچیک به راه بود.
خونه ی عموی بابا و مامانم هم خوش میگذشت. اسمش عمو محمود بود. یه حیاط داشت که شبها توش رخت خواب مینداختیم و میخوابیدیم. همیشه هم شبها سوسک از سر و کلمون بالا میرفت. این احمد هم که گفتم موتور داشت شبها میشست فیلمهای ترسناک میدید. خلاصه تونل وحشتی بود واسه ی خودش. یه آب گرمکن هم داشتن. از این گنده ها که قدشون بلنده. یادمه من همیشه از این حضرت آب گرم کن میترسیدم. نمیدونم چرا.
خونه ی خودمون یادمه اون خونه ای که خیلی کوچیک بودم توش بودیم یه اتاق خیلی بزرگ داشت که کولرش از کولر اصلی خونه جدا بود. این کولر اصلی خونه ی ما یه کم سوسول تشریف داشتن و همیشه بوی سوختگیشون خونه رو برمیداشت. برای همین هممون یعنی خانواده ی ما و خالم و دایی کوچیکم که معمولً پیش ما بود و بعضی وقتها بقیه ی داییهام و خانواده هاشون و پدربزرگ و مادربزرگم همه توی اون اتاق بزرگه زیر کولرش جا مینداختیم و کیپ تا کیپ میخوابیدیم و تا صبح میگفتیم و میخندیدیم. عجب کولر بیرحمی هم بود بی انصاف.
پاییز که میشد همه میرفتیم مدرسه. همیشه اون روزهای اول مدرسه رو خیلی دوست داشتم. آخه تق و لق بود. مدام میرفتیم توی زمین فوتبال کوچیکی که توی حیاطش بود با توپ پلاستیکی فوتبال میزدیم.
یادش به خیر. چه قدر زورمون می اومد مشقامون رو بنویسیم.
ولی با کتابهامون حال میکردیم. کوکب خانم، حسنک، آقای هاشمی، چوپان دروغگو، تصمیم کبری، عمو حسین و گاوش، ریز علی، پترس، دانشآموز فداکار که شبها پاکتهای باباش رو مینوشت تا بیشتر پول دربیاره.
ماه رمضون که میشد همیشه شبها یا برای افطار مهمون داشتیم یا مهمونی بودیم. ماه رمضونهای خونه ی پدربزرگ پدریم رو خیلی دوست داشتم. دم افطار صدای ازان از باند مسجد رو به روی خونه توی کل محل میپیچید. زولبیا و بامیه و خرما و نون و پنیر و سبزی و حلیم و آش و شله زرد هم که دیگه نگو.
ولی سهرهای خونه ی اون یکی پدر بزرگمو رو بیشتر دوست داشتم. صدای تق تق ساعت که از رادیو پخش میشد تا به ازان برسه، صدای دعای سهر با سدای آقای موسوی، و فسنجون مامانجون با گوشت قلقلیهاش.
شبهای احیا هم معمولً خونه ی عمه بودیم. چون احیا میگرفت.
یادمه یه بار پیکانمون صبح بعد از احیا از سرما یخ زد من نتونستم برم مدرسه خخخ.
اول زمستون که شب یلدا باشه همه ی خانواده خونه ی پدربزرگ مادریم جمع بودیم. بساط آجیل و انار و هندوانه و میوه و شیرینی هم به راه بود. فال حافظ هم که فراموش نمیشد. همه بودیم. همه ی خانواده. هیچ کس غایب نبود.
زمستونها معمولً برف خوب میومد اون موقعها. ما هم با بچه ها میرفتیم کوچه و آدم برفی درست میکردیم. بیشتر روزهای برفی ما کرج بودیم. خالم عاشق برفبازی و آدم برفی بود. توی حیاط خونه ی پدربزرگم سرسره برفی درست میکردیم نوبتی ازش سر میخوردیم. خیلی خوب بود این کودکی من. خیلی.
اما حالا:
حالا 15 ساله که ننه مرده. دیگه از دور هم جمع شدن خبری نیست. دیگه از چراغ نفتی و بوی نفت خبری نیست. الآن عمونم نیست. یکیشون به خاطر اعتیادش گم شده و خبری ازش نداریم. دوتای دیگه هم به خاطر یه سری اختلافها باهاشون ارتباطی نداریم. عمه هم همینطور. بچه ها هم خیلیهاشون بزرگ شدن و زن و بچه و شوهر دارن. دارن زندگیشون رو میکنن. با تمام مشکلاتش. عمو محمود هم فوت کرده. دیگه خونش جمع نمیشیم. احمد موتور داره. ولی دیگه بچه ای نیست که سوارش کنه و بگردونتش. خالم رفته امریکا و پیش ما نیست. دایی کوچیکم رفته ایتالیا. الآن دیگه عیدها همه دور هم نیستیم. روز اول عید باید بریم سر خاک ننه اول. تلخ باید شروع کنیم. سر خاکش که میرم یاد خاطراتش یا د مهربونیهاش می افتم. یاد خوراکیهایی که یواشکی وقتی می اومد خونمون برامون می آورد تا بابا بزرگم نبینه می افتم. الآن دیگه کوچه پر از ماشینه. فشاری آب رو برداشتن. شوهر عمم وانتش رو فروخته. بچه ها دیگه پای لبتاپها و تبلتها و گوشیها و و و هستن. دیگه کسی لِیلِی و هفت سنگ و یه قل دو قل و تیله بازی و عکس بازی و کارت بازی نمیکنه. دیگه عمو محمود نیست که باهاش ورق بازی کنیم. یادمه یه حوله داشت. هر وقت میخواست ورق بازی کنه پهنش میکرد وسط و روی اون بازی میکرد. هیچوقت اسم منو درست نگفت. همیشه به من میگفت شروت عمو. دیگه کوچه پشتی خونه ی پدربزرگم خلوت نیست. دیگه با دوچرخه هامون شمال نمیریم. دیگه از کتابهای درسی خبری نیست. دیگه یحیی نمیدونم کجاست و داره چی کار میکنه. دیگه ما پیکان زرد نداریم. دیگه شمال نمیریم اون هم همه باهم. هر کس جدا میره. از فولکس و تویتا وانت هم خبری نیست. دیگه سیزده به درها دور هم جمع نمیشیم. دیگه سفره ی هفترنگ افطار پهن نمیشه. دیگه رادیو اون زنگ ساعت ازان رو پخش نمیکنه. دیگه خیلی دعای سهر آقای موسوی پخش نمیشه. دیگه شب یلداها همه نیستن. هر کس یه گوشه ی دنیاست یا اون دنیاست. دیگه مادر بزرگ مامانم نیست که بهمون برگه زردآلو بده. نخودچی کشمش بده. بشینه برامون شعر بخونه. آخه اون هم فوت کرده. چه قدر این آخر کاری دلم گرفت. چه دنیایی داشتیم. چه قدر همه خوب بودن. چه قدر همه چیز قشنگ بود. چه قدر دلهامون به هم نزدیک بود. ولی الآن از هیچ کدونم از اینها خبری نیست.
خدایا. یعنی تو انقدر بی انصافی؟ اگر داری امتحان میگیری نگیر. میخوام سفید تحویل بدم. هیچی نخوندم آخه. همش داشتم تفریح و بازی میکردم. اگر داری مجازات میکنی نکن. آخه به خدا بچه بودم نمیفهمیدم خب. اگر رسم زندگیت اینه که خوب نیست عوضش کن. خدایا هرچی که هست خوب نیست. حالمون خوب نیست. چرا فقط توی دنیای خاطراتمون بهمون خوش میگذره. چرا توی دنیای واقعیمون پر شده از بدی و سیاهی. پر شده از نامردی. از نامردمی. از بیپولی. از بی انصافی. از کثیفی. از هرچی که خوب نیست. همه با هم دعوا میکنن. همه با هم قهرن. همه با هم بدن. همه سنگ شدن. بی احساس شدن. انسانیت مرده.
یعنی میشه یه روز صبح از خواب بیدار بشیم و ببینیم همه چیز مثل قبلً شده؟ همه با هم خوبیم، همه همدیگه رو دوست داریم، دیگه به خاطر پول به جون هم نمی افتیم، دیگه کسی توی کار زندگیش نمونده، دیگه کسی نامردی نمیکنه، دیگه و دیگه و دیگه؟
خدایا ایزد یکتا، ز عرش کبریا بنگر،
به کام کس نمیگردد، دگر این چرخ بازیگر.
نه جان نه جانانی نه عشق و ایمانی، که دل برایش بر افروزد،
نه کفر انسان را امید پایانی، جهان در این آتش میسوزد.